कुत्र्याची निष्ठा कामी आली
सांभर ते फुलेरा रोडवर असलेलं हे मंदिर एक साधी वेदीसारखी रचना आहे, जिथे कुत्र्याची कोणतीही खरी मूर्ती नाही. त्याऐवजी, एक प्रतिकात्मक मूर्ती कुंकू आणि चमकदार चांदीच्या वर्खाने सजवली जाते. मंदिराशेजारी लोकदेवता पीठा बाबा महाराजांचंही मंदिर आहे, ज्यांच्याशी या कुत्र्याची कथा जोडलेली आहे. स्थानिक लोकांच्या मते, सुमारे 200 वर्षांपूर्वी, संत पीठा राम आपल्या लग्नासाठी सामान खरेदी करण्यासाठी सांभरच्या बाजारात आले होते. त्यांच्यासोबत त्यांचा एक निष्ठावान कुत्रा आणि एक मुस्लिम मेहुणा होता. सामान खरेदी करून पीठा राम बैलगाडीने गावाकडे परत येत असताना, सांभर सरोवराच्या काठावर दरोडेखोरांनी त्यांच्यावर हल्ला केला आणि सर्व सामान लुटून नेले. या हल्ल्यात पीठा राम यांचा मृत्यू झाला, पण त्यांचा निष्ठावान कुत्रा पळून गेला आणि त्याने त्यांच्या मेहुण्याला याची माहिती दिली. निष्ठेची ही कहाणी लोकांच्या मनाला भिडली आणि तेव्हापासून या कुत्र्याच्या समाधीला पूजनीय मानलं जाऊ लागलं.
advertisement
निष्ठेचं खरं उदाहरण
मंदिराच्या पुजारी संतोष देवी सांगतात की, हा कुत्रा पीठा बाबांचा खरा साथीदार होता, ज्याने आपलं जीवन त्यागून निष्ठेचं एक उत्तम उदाहरण दिलं. म्हणूनच, पीठा बाबांच्या मंदिरात येणारे भक्त या कुत्र्याच्या समाधीवरही डोकं टेकवून आपली इच्छा पूर्ण करतात. भाविकांना विश्वास आहे की इथे पूजा केल्याने त्यांच्या इच्छा पूर्ण होतात, मग ती आरोग्य, धन किंवा कौटुंबिक सुखाची इच्छा असो. मंदिरात अगरबत्ती लावून प्रदक्षिणा घालण्याची परंपरा विशेषतः प्रचलित आहे.
सरोवरही आहे खास
भारतातील सर्वात मोठं खाऱ्या पाण्याचं सरोवर असलेलं सांभर सरोवर, फक्त मीठ उत्पादन आणि पर्यटनासाठीच नाही तर अशा अनोख्या सांस्कृतिक परंपरांसाठीही ओळखलं जातं. हे सरोवर पौराणिक आणि ऐतिहासिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचं आहे. महाभारतात याचा उल्लेख 'देवयानी तीर्थ सरोवर' म्हणून केला जातो आणि स्थानिक आख्यायिकेनुसार, शाकंभरी मातेच्या शापामुळे इथलं सोनं आणि चांदी मिठात रूपांतरित झालं. शाकंभरी मातेचं प्राचीन मंदिरही या सरोवराच्या काठी आहे, जे चौहान वंशाच्या कुलदेवीचं शक्तिपीठ मानलं जातं.
हा कुत्रा मंदिर भारतात अशा प्रकारचं एकमेव मंदिर नाही. कर्नाटकमधील चन्नपटना, उत्तर प्रदेशातील बुलंदशहर आणि झाशी येथेही कुत्र्यांना समर्पित मंदिरं आहेत, जिथे त्यांची निष्ठा आणि चमत्कारांसाठी पूजा केली जाते. पण सांभरमधील हे मंदिर त्याच्या साधेपणामुळे आणि महिला पुजारीच्या देखरेखीमुळे खास आहे. सामाजिक कार्यकर्त्या अनिता शर्मा म्हणतात, "हे मंदिर निष्ठा आणि भक्तीचं प्रतीक आहे. हे आपल्याला शिकवतं की प्रेम आणि भक्ती कोणत्याही प्राण्यात आढळू शकते."
हे ही वाचा : सर्वात कमी वयाची लेखिका! अवघ्या 10 व्या वर्षी लिहिली 2 पुस्तकं, इतकंच नाहीतर रचलेत अनेक नवे विक्रम
हे ही वाचा : पैसा टिकत नाही? कामात यश येत नाही? 'या' दिशांमध्ये आहे दोष; त्वरित करा 'हे' उपाय, लगेच दिसेल फरक!