अयोध्येतील राम मंदिराच्या उद्घाटनापूर्वी रामललाच्या अभिषेकाचा विधी पार पडला. बुधवारी सकाळी दहा किलो वजनाची रामललाची मूर्ती मंदिराच्या आवारातून बाहेर काढण्यात आली.
मूळ मूर्तीचे वजन खूप जास्त असल्याने ही प्रतिकृती मंदिर परिसरात फेरफटका मारण्यासाठी नेण्यात आली. त्यानंतर सायंकाळी उशिरा रामललाची खरी मूर्तीही मंदिरात पोहोचली. कडेकोट बंदोबस्तात ट्रकमधून मूर्ती मंदिरात आणण्यात आली. त्यानंतर गुरुवारी गर्भगृहात त्याची प्रतिष्ठापना करण्यात आली आहे. सध्या मूर्तीच्या चेहऱ्याभोवती कापड गुंडाळण्यात आले आहे. 22 जानेवारीला पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते प्रभू रामाची प्राणप्रतिष्ठापना होणार आहे.
advertisement
दरम्यान, येत्या 22 जानेवारी रोजी अयोध्येत प्रभू श्रीराम यांच्या मूर्तीची प्राणप्रतिष्ठापनाचा होणार आहे. या दिवशी देशभरात सुट्टी द्यावी अशी मागणी केली जात होती. अखेरीस केंद्र सरकारने 22 जानेवारीच्या दिवशी अर्धी सुट्टी जाहीर केली आहे. त्यामुळे अर्धा दिवस शासकीय कार्यालय सुरू राहणार आहे.केंद्र सरकारने एक पत्रक प्रसिद्ध केलं आहे. या पत्रामध्ये सुट्टीचा उल्लेख केला आहे.
अयोध्येत बालरुपातील श्रीरामाच्या मूर्तीची प्रतिष्ठापना का होणार?
22 जानेवारीला अयोध्येतील राम मंदिरात प्रभू श्रीरामाच्या मूर्तीचा प्राणप्रतिष्ठा सोहळा होणार आहे. या वेळी मंदिराच्या गर्भगृहात पाच वर्षांच्या रामलल्लाचा 51 इंचाचा पुतळा स्थापित केला जाणार आहे. या मूर्तीचा रंग सावळा आहे. यात पाच वर्षांचा बालकाच्या स्वरुपातील श्रीराम कमळावर विराजमान होईल. कमळाच्या फुलासह मूर्तीची उंची आठ फूट आहे. श्रीराम मंदिरात रामाची बालमूर्ती स्थापन केली जात आहे. या मूर्तीतल्या श्रीरामाचं वय पाचच वर्षं का आहे. अशा विशिष्ट वयाची मूर्तीच का बसवली जात आहे, याची उत्सुकता साहजिकच आहे. हिंदू धर्मात बालपण हे साधारणतः पाच वर्षं वयापर्यंत मानलं जातं. त्यानंतर मूल सुबुद्ध मानलं जातं.
चाणक्य तसंच अनेक विद्वानांच्या मते, पाच वर्ष वयापर्यंत मुलाची प्रत्येक चूक माफ केली जाते. कारण ते समजूतदार नसतं. या वयापर्यंत केवळ त्याला शिकवण्याचं काम केलं जातं. चाणक्य नीतिमध्ये या वयोगटातील मुलांच्या अगम्यता आणि सुगमता या संदर्भात अशा प्रकारे चर्चा केली गेली आहे.
``पाँच वर्ष लौं लालिये, दस सौं ताडन देइ । सुतहीं सोलह बरस में, मित्र सरसि गनि लेइ ।।``
आपल्या प्राचीन ग्रंथांमध्ये देव आणि महान व्यक्तींच्या बाललीलांचा आनंद त्यांच्या वयाच्या पाचव्या वर्षापर्यंत जास्त आला आहे. पाच वर्षांच्या श्रीरामाच्या मूर्तीची प्राणप्रतिष्ठा करण्यासंबंधीचे काकभूशुंडीचे श्लोक अतिशय समयोचित आणि अचूक आहेत.
काकभूशुंडी म्हणतात,
तब तब अवधपुरी मैं जाऊं । बालचरित बिलोकि हरषाऊं ।।
जन्म महोत्सव देखउं जाइ । बरष पांच तहं रहउं लोभाई ।।
याचा अर्थ असा आहे की मी अयोध्यानगरीत जेव्हाजेव्हा जातो तेव्हा त्यांच्या बाललीला पाहून आनंदी होतो. तिथं गेल्यावर मी जन्मसोहळा पाहतो (देवाच्या बाललीला) आणि या लीलांच्या मोहापायी पाच वर्ष तिथंच राहतो. काकभूशुंडी श्रीरामाच्या बाल रूपाविषयी अजून बरंच काही सांगतात. त्यानंतर रामलल्लाचं बालरुप पटकन फुलून येतं. श्रीरामाची बाल्यावस्थेतील मूर्ती अयोध्येच्या राम मंदिरात बसवणं योग्य असल्याचं त्यात म्हटलं आहे.
इष्टदेव मम बालक रामा । सोभा बपुष कोटि सत कामा ।।
निज प्रभु बदन निहारि निहारी । लोचन सुफल करउं उरगारी ।।
याचा अर्थ असा की बालरुपातले श्रीराम माझी इष्ट देवता आहेत. ज्यांच्या अंगात अब्जावधी कामदेवांचं सौंदर्य आहे. हे श्री गरूड, माझ्या परमेश्वराचं दर्शन करून मी माझ्या डोळ्यांचं पारणं फेडतो.
काकभूशुंडी कोण होते?
काकभूशुंडी हे भूशुंडी म्हणूनही ओळखले जातात. ते एक निस्सीम श्रीराम भक्त असून, कावळ्याच्या रुपात गरुडाला रामायण कथा ऐकवतात. ते चिरंजीव आहेत. त्यांचे पृथ्वीवर अजूनही अस्तित्त्व आहे असं मानलं जातं.
काकभूशुंडी हे मूळचे अयोध्येतील शुद्र वर्गातले होते. एकदा भगवान शंकरानं क्रोधात त्यांना साप बनण्याचा शाप दिला. त्यानंतर त्यांनी क्षमा मागितल्यावर भगवान शंकराने त्यांची शिक्षा कमी केली आणि अनेक जन्मानंतर तू ब्राम्हण कुटुंबात काकभूशुंडी म्हणून जन्म घेशील आणि रामभक्त होशील, असं सांगितलं. पण नंतर आणखी एका शापामुळे ते कावळा बनले.
मूर्ती 51 इंचाचीच का?
भारतात आजकाल पाच वर्षांच्या मुलांची उंची सामान्यपणे 43 ते 45 इंचाच्या आसपास असते. पण श्रीरामांचा जन्म ज्या काळात झाला, त्यावेळी सामान्य लोकांची सरासरी उंची जास्त होती. त्यानुसार 51 हा शुभ अंक मानून मूर्ती 51 इंच उंचीची तयार केली गेली आहे.
काळा पाषाणच का?
मूर्ती काळ्या पाषाणाचीच का असा एक प्रश्न विचारला जात आहे. रामलल्लाची मूर्ती शाळिग्राम पाषाणात घडवली आहे. सामान्यपणे हिंदूधर्मात देव-देवतांच्या मूर्ती या पाषाणातून घडवल्या जातात. हा दगड अत्यंत पवित्र मानला जातो. शाळिग्रामाचा रंग काळा असतो. तो गुळगुळीत आणि अंडाकृती असतो. धर्मग्रंथांनुसार, शाळिग्राम भगवान विष्णूचं दुसरं रुप आहे. हा एक जीवाश्म पाषाण आहे. शाळिग्राम हा सामान्यपणे पवित्र नदी किंवा तळं अथवा किनाऱ्यावरून घेतला जातो.
74 वर्षांपूर्वी एवढी मोठी मूर्ती ठेवली गेली होती
74 वर्षांपूर्वी जेव्हा बाबरीच्या भग्न वास्तूत रामलल्लांची मूर्ती ठेवली गेली होती तेव्हा ती नऊ इंचाची आणि अष्टधातूची होती. 1949 साली पहिल्यांदा बाबरी मशीद उदध्वस्त झाल्यावर रामलल्लाची मूर्ती प्रकटली होती.