नवी दिल्ली: अमेरिकेतील सर्वात मोठी रोजगार देणाऱ्या कंपनीपैकी एक असलेल्या अमेझॉन कंपनीने आपल्या वेअरहाऊस चालवण्याच्या पद्धतीत मोठा बदल करण्याची तयारी केली आहे. द न्यूयॉर्क टाइम्सने पुनरावलोकन केलेल्या अंतर्गत कागदपत्रे आणि मुलाखतींनुसार, कंपनीचे उद्दिष्ट आहे की- पुढील दशकात पाच लाखाहून अधिक मानवी नोकऱ्यांची जागा रोबोट्सने घ्यावी.
advertisement
अमेझॉनच्या अमेरिकेतील कर्मचाऱ्यांची संख्या झपाट्याने वाढली असून ती सध्या जवळपास १.२ दशलक्ष (१२ लाख) आहे, परंतु कंपनीचा असा विश्वास आहे की ऑटोमेशनमुळे त्यांना २०२७ पर्यंत १,६०,००० अतिरिक्त कर्मचाऱ्यांची भरती करणे टाळता येईल. यामुळे कंपनीचा प्रत्येक वस्तूवर प्रक्रिया करण्याचा खर्च सुमारे ३० सेंट्सने वाचेल.
माध्यमांतील वृत्तानुसार, अमेझॉनच्या अधिकाऱ्यांचा विश्वास आहे की कंपनी आपल्या पुढील मोठ्या कामाच्या ठिकाणी बदलाच्या (workplace shift) उंबरठ्यावर आहे. ज्यामध्ये ५ लाखांहून अधिक नोकऱ्या रोबोट्सने बदलल्या जातील.
कार्यकारी अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, रोबोटिक प्रणालीमुळे अमेझॉन सध्याच्या तुलनेत २०३३ पर्यंत दुप्पट उत्पादने हाताळू शकेल आणि यासाठी कर्मचाऱ्यांची संख्या लक्षणीय वाढवण्याची गरज भासणार नाही. अमेझॉन या दृष्टिकोनाची चाचणी अशा वेअरहाऊसमध्ये करत आहे. जे अतिजलद डिलिव्हरीसाठी डिझाइन केलेले आहेत, जेथे रोबोट्स वस्तू उचलणे, पॅकिंग करणे आणि हलवण्याचे बहुतेक काम करतात.
उदाहरणार्थ, लुईझियाना येथील श्र्वेपोर्ट येथील अमेझॉनच्या सुविधेत सध्या सुमारे १,००० रोबोट्स वापरले जात आहेत. ज्यामुळे ऑटोमेशन नसताना लागणाऱ्या कामगारांपेक्षा २५% कमी कर्मचाऱ्यांसह वेअरहाऊस चालवणे शक्य झाले आहे. २०२७ पर्यंत व्हर्जिनिया बीच येथील एका मोठ्या वेअरहाऊससह आणि जॉर्जिया येथील स्टोन माउंटन येथील एका जुन्या सुविधेत या मॉडेलची प्रतिकृती अजून ४० सुविधांमध्ये तयार करण्याची योजना आहे.
अमेझॉनमधील रोबोटिक्सला अनेकदा “कोबॉट्स” म्हटले जाते, जेणेकरून ते मानवी कामगारांशी सहकार्य करत आहेत असे सुचवता येईल. नोकऱ्या गमावण्याची भीती असलेल्या समुदायांमध्ये लोकांची धारणा व्यवस्थापित करण्यासाठी कंपनी सार्वजनिक चर्चांमध्ये “ऑटोमेशन” किंवा “एआय” सारखे शब्द टाळण्याचा विचार करत आहे आणि त्याऐवजी याला “प्रगत तंत्रज्ञान” म्हणत आहे.
अमेझॉनचे म्हणणे आहे की रोबोट्स केवळ सध्याच्या पदांना काढून टाकण्यासाठी नव्हे, तर रोबोटिक्स तंत्रज्ञ यांसारख्या नवीन, अधिक पगार असलेल्या तांत्रिक नोकऱ्या तयार करण्यासाठी आहेत.
पोर्टमध्ये १६० हून अधिक लोक रोबोटिक्स तंत्रज्ञ म्हणून काम करतात, जे प्रति तास किमान $२४.४५ कमावतात, तर इतर वेअरहाऊस कामगार प्रति तास सुमारे $१९.५० कमावतात. कंपनी या भविष्यातील भूमिकेसाठी कर्मचाऱ्यांना प्रशिक्षित करण्यासाठी मेकाट्रॉनिक्समध्ये शिकाऊ कार्यक्रम देखील चालवते.
तज्ञांनी इशारा दिला आहे की रोबोट्सकडे होणारा हा बदल ब्लू-कॉलर कामगार आणि अश्वेत समुदायांना असंतुलितपणे प्रभावित करू शकतो, कारण अमेझॉनच्या वेअरहाऊसमध्ये मोठ्या प्रमाणात अश्वेत कामगार कार्यरत आहेत.
कंपनीने जरी कर्मचारी कपात करण्याची कोणतीही योजना नसल्याचे सांगितले असले तरी, कर्मचाऱ्यांचे स्वेच्छेने काम सोडणे आणि ऑटोमेशनमुळे काही ठिकाणी कर्मचाऱ्यांची संख्या हळूहळू कमी होऊ शकते. थोडक्यात अमेझॉन खर्च वाचवण्यासाठी आणि कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी रोबोट्सचा वापर करून अत्यंत स्वयंचलित भविष्याकडे वाटचाल करत आहे. यामुळे नवीन तांत्रिक नोकऱ्या निर्माण होऊ शकतात, परंतु पारंपारिक वेअरहाऊस कामाचे आणि त्यावर अवलंबून असलेल्या लोकांचे भविष्य याबद्दल महत्त्वाचे प्रश्न उभे राहतात.