मुंबई: सोने सर्वात मौल्यवान धातूंपैकी एक आहे. 2025 पासून त्याची किंमत रॉकेटच्या वेगाने वाढत असून सतत नवे विक्रम करत आहे. सोने महाग असलं, तरी फक्त 10–20 रुपयांतही गुंतवणूक करण्याचे पर्याय उपलब्ध आहेत. आपण ज्या डिजिटल गोल्डबद्दल (Digital Gold) बोलतो, त्याची लोकप्रियता झपाट्याने वाढली आहे. मात्र हे किती सुरक्षित आहे, याचा अंदाज SEBI ने दिलेल्या इशाऱ्यातून सहज लावता येतो. चला जाणून घेऊया ई-गोल्ड खरेदीचे धोके आणि त्यातील नुकसान.
advertisement
फक्त 1 किंवा 10 मध्येही E-Gold खरेदी शक्य
भारतामध्ये सोने परंपरा, संस्कृती आणि गुंतवणुकीचा महत्त्वाचा भाग आहे. पूर्वी लोकांना फिजिकल गोल्ड खरेदी करणेच अधिक सोयीस्कर वाटत असे, परंतु बदलत्या काळात डिजिटल गोल्ड खरेदी करण्याचा ट्रेंड वेगाने वाढत आहे.
याचे मुख्य कारण म्हणजे दुकानातून सोने खरेदी करण्यासाठी मोठी रक्कम लागते, तर डिजिटल गोल्डमध्ये 10-20 किंवा अगदी 1 पासूनही गुंतवणूक करता येते. तेही घरबसल्या, मोबाईलवर एका क्लिकमधून UPIद्वारे.
डिजिटल गोल्ड खरेदीची प्रक्रिया कशी चालते?
Paytm, PhonePe किंवा इतर प्लॅटफॉर्मद्वारे डिजिटल गोल्ड खरेदी केली, की आपण गुंतवलेली रक्कम समतोल 24 कॅरेट शुद्ध सोने आपल्या नावावर बुक केले जाते आणि सुरक्षित वॉल्टमध्ये ठेवले जाते. तुम्ही जितक्या इच्छित तितक्या रकमेचे डिजिटल सोने खरेदी करू शकता. नंतर कधीही इच्छा असल्यास हे डिजिटल सोने नाणी किंवा बारमध्ये बदलून फिजिकल स्वरूपात घरी डिलिव्हरीने मागवू शकता.
हे बहुतेक गुंतवणूकदारांना माहीत नसते
इथेच सावध राहण्याची गरज आहे.
डिजिटल गोल्डवर विविध प्रकारचे चार्जेस लागू होतात. जे बहुतेक गुंतवणूकदारांना माहीतही नसतात. त्यात समाविष्ट आहे:
-डिलिव्हरी / शिपिंग चार्ज
-प्लॅटफॉर्मची डिस्ट्रीब्यूशन फी
-पेमेंट गेटवे चार्ज
-वॉल्ट स्टोरेज चार्ज
-लिमिट ओलांडल्यास अतिरिक्त स्टोरेज फी
-ज्या रकमेचे सोने आपण खरेदी करतो, त्यावर:
-2–3% स्टोरेज चार्जेस
-3% GST
-फिजिकल गोल्ड डिलिव्हरी घेताना वेगळे शिपिंग चार्ज
हे सर्व मिळून खरेदी केलेलं डिजिटल सोने प्रत्यक्षात अनेकांना Gold ETF पेक्षा महाग पडते. त्यातच ई-गोल्डमध्ये गुंतवणुकीचे धोकेही मोठे आहेत.
डिजिटल गोल्डमध्ये गुंतवणुकीचे तीन मोठे धोके
1) या गुंतवणुकीत पैसे अडकण्याचा मोठा धोका आणि SEBI मदत करू शकत नाही
डिजिटल सोने रेग्युलेटेड नाही, म्हणजे यावर SEBI किंवा इतर कोणत्याही सरकारी संस्थेचे नियंत्रण नाही. SEBI ने स्पष्ट केले आहे की, जर डिजिटल गोल्डमध्ये फसवणूक किंवा नुकसान झाले तर गुंतवणूकदार SEBIकडे दावा करू शकत नाही. यात म्युच्युअल फंडासारखी सिक्युरिटी नाही, बँक हमी नाही, कोणतेही नियमन नाही म्हणजे गुंतवणूकदार पूर्णपणे स्वतःच जबाबदार आहेत.
2) ई-गोल्ड प्रोवाइडराने दुकाने बंद केली, तर सर्व पैसे अडकू शकतात
जर ई-गोल्ड देणारी कंपनी बंद पडली किंवा गायब झाली तर तुमचे सोने / गुंतवणूक पूर्णपणे अडकू शकते. कारण तुमचे सोने ज्या प्रायव्हेट वॉल्टमध्ये ठेवले जाते, ते वॉल्ट दिवाळखोर झाले तरी नुकसान थेट गुंतवणूकदाराचेच.
यात प्रोवाइडर फेल झाला, रिफाइनर फेल झाला, वॉल्ट कंपनी बंद पडली अशी कोणतीही परिस्थिती आली तरी तुमची गुंतवणूक धोक्यात.
3) होल्डिंग लिमिटचा धोका- 5 वर्षांनंतर जबरदस्ती विक्री
डिजिटल गोल्ड रेग्युलेटेड नसल्याने सरकारनं ठरवलेली कोणतीही होल्डिंग लिमिट नाही. ज्या प्लॅटफॉर्मवरून तुम्ही सोने खरेदी करता, तोच स्वतःची नियमावली बनवतो.
बहुतेक ठिकाणी- जास्तीत जास्त होल्डिंग लिमिट 5 वर्षे असते, या मर्यादेनंतर सोने जबरदस्तीने SELL करावे लागते आणि या प्रक्रियेत प्लॅटफॉर्म विविध मनमानी चार्जेस लावतो यामुळे सरळसरळ गुंतवणुकीवर अतिरिक्त तणाव आणि धोका वाढतो.
डिजिटल गोल्ड खरेदी करणे सोपे आणि आकर्षक वाटते, पण...
-चार्जेस खूप जास्त
-रिस्क खूप मोठा
-कोणतेही नियमन नाही
-कंपन्यांवर पूर्ण अवलंबून
-दीर्घकालीन सुरक्षितता कमी
म्हणूनच SEBI देखील गुंतवणूकदारांना सतर्क राहण्याचा सल्ला देते.