गोड खाण्याच्या व्यसनाबद्दल तज्ज्ञ काय सांगतात?
मुग्धा प्रधान, फंक्शनल न्यूट्रिशनिस्ट आणि सीईओ आणि संस्थापक, आयथ्राइव्ह म्हणतात, “साखर खाल्ल्याने आपल्या रक्तातील इन्सुलिनची पातळी वाढते, ज्यामुळे मेंदूमध्ये सेरोटोनिन नावाचे रसायन बाहेर पडते आणि आपल्याला आराम मिळतो. साखर डोपामाइनला देखील उत्तेजित करते, जे एक रिवॉर्ड न्यूरोट्रांसमीटर आहे. जितकी साखर जास्त शुद्ध (उच्च ग्लायसेमिक इंडेक्स) आणि जास्त प्रमाणात असेल, तितका हा परिणाम अधिक स्पष्टपणे जाणवतो. म्हणूनच लोकांना शुद्ध कार्बोहायड्रेट्स (refined carbs) जास्त प्रमाणात खाण्याची इच्छा होते. या यंत्रणेमुळे साखर एक प्रकारच्या आरामदायक औषधासारखे काम करते, ज्यामुळे ती एक अत्यंत व्यसनाधीन पदार्थ बनते. यामुळे साखर लोकांना ताण, नकारात्मक भावना, मानसिक आरोग्य समस्या आणि शारीरिक अस्वस्थतेचा सामना करण्यास मदत होते.”
advertisement
पण, हे जरी खरं असलं, तरी हा उपाय नाही, अशा प्रकारे तुम्ही जितकी जास्त साखर खाल, तितकी तुमची रक्तातील साखर वाढते आणि नंतर ती अधिक वेगाने खाली येते, ज्यामुळे तुम्हाला पूर्वीपेक्षा वाईट वाटते आणि मग तुम्हाला पुन्हा जास्त साखर खाण्याची इच्छा होते आणि दीर्घकाळात रक्तातील साखरेचे असंतुलन होऊन अधिक व्यसन लागते.
गोड खाण्याची तीव्र इच्छा होण्याची कारणे
अमन पुरी, संस्थापक, स्टेडफास्ट न्यूट्रिशन, भारतातील सर्वात मोठी स्पोर्ट्स न्यूट्रिशन ब्रँड, म्हणतात, “गोड खाण्याची तीव्र इच्छा सामान्य आहे. तथापि, जेव्हा एखाद्याला ती खूप वेळा येते तेव्हा ती चिंताजनक असू शकते. गोड खाण्याची तीव्र इच्छा अनेक कारणांमुळे सुरू होऊ शकते, जसे की अत्यंत कमी-कॅलरी आहार, खराब आतड्यांचे आरोग्य आणि झोपेची पद्धत, आहारात पुरेसे प्रथिने, व्हिटॅमिन बी12, क्रोमियम आणि पाण्याची कमतरता, सतत जास्त टेन्शन, रक्तातील साखरेची अनियंत्रित पातळी आणि इतर कारणे...”
साखर खाण्यामागच्या तीव्र इच्छेमागचे मूळ कारण
प्रधान यांचा विश्वास आहे की, “तुमच्या साखरेच्या व्यसनाचे मूळ कारण थेट इन्सुलिन प्रतिरोध आणि मधुमेह यांसारख्या समस्यांशी संबंधित असू शकते, जे रक्तातील साखरेच्या पातळीवर नकारात्मक परिणाम करतात.” सूक्ष्म पोषक तत्वांची कमतरता आणि हार्मोनल असंतुलन देखील रक्तातील साखरेचे असंतुलन आणि साखरेच्या व्यसनात योगदान देतात. पुरी पुढे सांगतात, “मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे गोड खाण्याची तीव्र इच्छा होऊ शकते, मॅग्नेशियमची पातळी नियंत्रणात ठेवण्यासाठी भोपळ्याच्या बिया, बदाम, पालक, शेंगदाणे आणि केळी यांसारख्या पदार्थांचा आहारात समावेश करा.” फंक्शनल मेडिसिन प्रॅक्टिशनरसोबत (functional medicine practitioner) केलेली सर्वसमावेशक आरोग्य तपासणी तुमच्या साखरेच्या व्यसनाचे मूळ कारण शोधण्यात मदत करू शकते.
जास्त प्रमाणात साखर सेवनाचे दुष्परिणाम
जास्त प्रमाणात साखर खाल्ल्याने लठ्ठपणा, सूज आणि मधुमेह, पीसीओडी (PCOD), थायरॉईड आणि हृदयविकार, रोगप्रतिकारशक्ती कमकुवत होणे, तीव्र थकवा, चयापचय मंदावणे आणि आतड्यांसंबंधी समस्यांसारख्या जीवनशैली विकारांचा धोका वाढतो.
गोड खाण्याची तीव्र इच्छा कशी टाळावी?
1) जेवणात जास्त वेळ अंतर ठेवू नका, कारण त्यामुळे शरीर उपवासाच्या स्थितीत जाऊ शकते, ज्यामुळे त्वरित समाधानासाठी साखरेच्या स्वरूपात कार्बोहायड्रेट्स खाण्याची इच्छा होते.
2) तुमच्या आहारात नारळपाणी, ताक, लिंबू पाणी, फळांचे पाणी आणि भाज्यांच्या रसांसारख्या अधिक द्रवांचा समावेश करा, ज्यामुळे शरीर हायड्रेटेड राहील आणि गोड खाण्याची इच्छा टळेल.
3) तुमच्या आहारात दररोज किण्वित पदार्थांचा समावेश करा, जसे की घरचे लोणचे आणि मुरंबा, गाजर किंवा तांदळाची कांजी, इडली, डोसा, ढोकळा आणि इतर, कारण ते आतड्यांच्या आरोग्यासाठी चांगले असतात.
4) दररोज 7-8 तासांची शांत झोप घ्या आणि तणावाची पातळी नियंत्रणात ठेवा, ज्यामुळे हार्मोनल असंतुलन टाळता येईल आणि गोड खाण्याची इच्छा कमी होईल.
5) आहारात अधिक कॉम्प्लेक्स कार्बोहायड्रेट्सचा समावेश करा, जसे की धान्य, बाजरी, कडधान्ये, फळे, भाज्या आणि इतर, ज्यामुळे पोट भरल्याची भावना वाढेल आणि गोड खाण्याची शक्यता कमी होईल.
6) पांढऱ्या साखरेला पर्याय म्हणून गूळ, अंजीर, मनुका, खजूर, जर्दाळू, काळी मनुका आणि स्टीव्हियासारख्या आरोग्यदायी पदार्थांची निवड करा.
हे ही वाचा : Child Health : गोड लागणारे बिस्किट मुलांसाठी ठरेल 'पॉयझन', डॉक्टरांनी दिला धोक्याचा इशारा; पालकांनी आत्ताच सावध व्हा!
हे ही वाचा : Health Tips : उभे राहताच अचानक येऊ लागते चक्कर? 'ही' कारणं देतायत गंभीर आजारांना आमंत्रण, वेळेतच लक्ष द्या!