'ब्लॅक मंडे' म्हणजे काय?
'ब्लॅक मंडे' म्हणजे 19 ऑक्टोबर 1987 रोजी जागतिक शेअर बाजार पूर्णपणे कोसळला. अमेरिकन शेअर बाजारात इतकी मोठी मंदी आली की, डाऊ जोन्स इंडस्ट्रियल ॲव्हरेज (DJIA) एका दिवसात 22.6 टक्क्यांनी खाली आला. एका दिवसात झालेली ही सर्वात मोठी घसरण होती. त्या दिवशी S&P 30 टक्क्यांनी खाली आला. ब्लॅक मंडेपूर्वी शेअर बाजारात तेजीचे वातावरण होते. गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास उच्च पातळीवर होता आणि शेअरच्या किमती सतत वाढत होत्या. पण, काही कारणांमुळे बाजार आतून पोखरला जात होता. बाजाराचे जास्त मूल्यांकन आणि मार्जिन कर्ज हे त्यापैकी प्रमुख कारण होते.
advertisement
शेअर बाजारात मोठी विक्री
शेअर बाजारात मोठ्या प्रमाणात विक्री झाली. लोक कर्ज काढून शेअर बाजारात गुंतवणूक करत होते. घसरण सुरू होताच, अशा गुंतवणूकदारांनी तोटा टाळण्यासाठी घाईघाईने शेअर्स विकायला सुरुवात केली. त्या वेळी स्वयंचलित ट्रेडिंग प्रणालीचा (संगणक-आधारित कार्यक्रम) वापर वाढत होता. बाजार खाली येऊ लागताच या प्रणालीने मोठ्या प्रमाणात शेअर्स विकण्याचे आदेश दिले, ज्यामुळे घसरण आणखी वाढली. अनेक विश्लेषकांचा असा विश्वास होता की, शेअरच्या किमती त्यांच्या वास्तविक मूल्यापेक्षा खूप जास्त वाढल्या होत्या आणि सुधारणा नैसर्गिक होती.
'ब्लॅक मंडे'ची भीती वाढत आहे
1987 च्या ब्लॅक मंडेपूर्वीही बाजारात मंदीची चिन्हे दिसत होती. जगभरातील शेअर बाजार 10 टक्क्यांपर्यंत खाली आले होते. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी कर लावल्यानंतर आताही काहीशी अशीच परिस्थिती आहे. गेल्या काही ट्रेडिंग सत्रांमध्ये अमेरिकन बाजार खूप खाली आले आहेत. आशियाई बाजारांची स्थितीही चांगली नाही. आज, ट्रेडिंग आठवड्याच्या पहिल्या दिवशी, जपानचा निक्केई 225 आणि हाँगकाँगचा हँग सेंग निर्देशांक सुमारे 8 टक्क्यांनी खाली आला. अमेरिकेतही परिस्थिती चांगली नव्हती. गेल्या आठवड्यात, ट्रम्प यांच्या करांना प्रत्युत्तर म्हणून चीनने अमेरिकेवर नवीन कर लावले, त्यानंतर नॅस्डॅक आणि डाऊ जोन्स 5-6 टक्क्यांनी घसरले.
प्रसिद्ध आर्थिक विश्लेषक जिम क्रेमर यांनी इशारा दिला आहे की, बाजार ब्लॅक मंडे 2.0 कडे वाटचाल करत आहेत. ते म्हणाले की, राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्या व्यापक कर निर्णयामुळे आणि जागतिक तणावामुळे ही परिस्थिती निर्माण होत आहे. ट्रम्प यांनी परिस्थिती हाताळण्यासाठी कोणतेही रचनात्मक पाऊल उचलले नाही, तर जागतिक बाजारांना 1987 सारख्या घसरणीला सामोरे जावे लागू शकते, असा त्यांचा विश्वास आहे. ट्रम्प त्यांच्या निर्णयांवरून माघार घेताना दिसत नसल्यामुळे हा धोका अधिकच वाढत आहे.
हे ही वाचा : Recession : जगावर मंदीचे संकट, आंतरराष्ट्रीय बाजारात उलथापालथ, भारतावर काय होणार परिणाम?
हे ही वाचा : Share Market Crash: कोसळणाऱ्या शेअर मार्केटमध्ये कुठे लावायचा पैसे? एक्सपर्टनं सांगितलं नफ्याचं गणित