शेतकऱ्यांनो इकडे लक्ष द्या! अशी करा 'ही' अभिनव शेती, उत्पन्न मिळेल चौपट आणि होईल नफाच नफा!

आजच्या काळात आपल्या देशात एक गंभीर समस्या वेगाने वाढत आहे, ती म्हणजे लागवडी योग्य जमिनीत (arable land) सातत्याने होणारी घट. याचं मुख्य कारण आहे आपली वेगाने वाढणारी लोकसंख्या आणि अनियोजित शहरीकरण.

जसजशी आपली लोकसंख्या वाढत आहे, तसतशी राहण्यासाठी आणि इतर विकासाच्या कामांसाठी अधिक जमिनीची गरज भासत आहे. यामुळे मर्यादित क्षेत्रात आधीच असलेल्या सुपीक शेती आणि हिरवीगार शेतं एकतर निवासी भागात बदलली जात आहेत किंवा रस्ते, कारखाने आणि इतर पायाभूत सुविधा प्रकल्पांसाठी वापरली जात आहेत.

कृषी विज्ञान केंद्र नियामतपूर येथील तज्ञ डॉ. एन.पी. गुप्ता यांनी एक असं तंत्रज्ञान विकसित केलं आहे, ज्यामुळे शेतकरी आपल्या मर्यादित जमिनीतूनही चार पटीपर्यंत उत्पन्न मिळवू शकतात. शेतकरी एकाच शेतात एकाच वेळी अनेक प्रकारची पिकं घेऊन आपलं उत्पन्न मोठ्या प्रमाणात वाढवू शकतात.

मात्र, यासाठी त्यांना वेळ, हवामान आणि मातीनुसार योग्य पिकांची निवड करावी लागेल. या तंत्रज्ञानानुसार, शेतकरी एकाच शेतात मुळांच्या भाज्या (root crops), जमिनीवर वाढणाऱ्या भाज्या (surface grown vegetables), वेलावर येणाऱ्या भाज्या (vine crops) आणि फळझाडं लावून आपलं उत्पन्न चौपट करू शकतात.

सर्वात आधी मुळांच्या भाज्या लावा. शेतकरी आपल्या शेतात बटाटा, बीट, मुळा, गाजर, आले, हळद आणि अरबी यांसारख्या मुळांच्या भाज्या पिकवू शकतात. लक्षात ठेवा की, तुमच्या माती आणि हवामानानुसार या पिकांची निवड करा, जेणेकरून चांगलं उत्पादन मिळेल.

मुळांच्या भाज्यांसोबतच शेतकरी जमिनीवर उडीद, मूग, चवळी, भेंडी, वाटाणा, वांगी, कोबी, हिरवी मिरची आणि सिमला मिरची यांसारख्या भाज्याही लावू शकतात.

जमिनीवर भाज्या लावल्यानंतर, शेतकरी मचान (scaffolding) तयार करून त्यावर भोपळा, काकडी, दुधी भोपळा आणि दोडका यांसारख्या वेलावर येणाऱ्या भाज्या लावू शकतात. यामुळे जमिनीवर लावलेल्या पिकांनाही संरक्षण मिळेल आणि वेलावरील भाज्यांमधून अतिरिक्त उत्पन्न मिळेल.

या सगळ्याशिवाय, शेतकरी शेताच्या मधोमध लिंबू, आंब्याची सुधारित जात, पेरू आणि पपई यांसारखी कमी उंचीची फळझाडं (low-height fruit trees) लावून आपलं उत्पन्न आणखी वाढवू शकतात. या झाडांमुळे जमिनीवर आणि मचानावर लावलेल्या पिकांना कोणतंही नुकसान होणार नाही आणि फळझाडांमधून शेतकऱ्यांना अतिरिक्त नफा मिळेल.

योग्य वेळी योग्य पिकांची निवड करून आणि या मल्टी-क्रॉपिंग तंत्रज्ञानाचा वापर करून, लहान शेतकरीही आपल्या मर्यादित जमिनीतून चार पटीपर्यंत उत्पन्न मिळवून आनंदी जीवन जगू शकतात.