कॅलिफोर्निया: अमेरिकन वायुसेनेच्या ग्लोबल स्ट्राइक कमांडने कॅलिफोर्नियातून एक मिनिटमॅन III इंटरकॉन्टिनेंटल बॅलिस्टिक मिसाइल (ICBM) चे चाचणी प्रक्षेपण केले. ही एक नियमित चाचणी होती आणि मिसाइलमध्ये कोणतेही शस्त्र नव्हते. ही क्षेपणास्त्र प्रशांत महासागर ओलांडून मार्शल आयलंड्सजवळील रोनाल्ड रीगन बॅलिस्टिक मिसाइल डिफेन्स टेस्ट साइटवर उतरली. ही चाचणी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या अण्वस्त्र विषयक वक्तव्यांनंतर घेण्यात आली होती.
advertisement
मिनिटमॅन III ही अमेरिकेची सर्वात जुनी पण अत्यंत शक्तिशाली इंटरकॉन्टिनेंटल बॅलिस्टिक मिसाइल मानली जाते. 1970 च्या दशकापासून ती वापरात आहे आणि ती 13,000 किलोमीटरपर्यंत लक्ष्य भेदू शकते. या क्षेपणास्त्रात अण्वस्त्र बसवता येतात, मात्र या चाचणीत ती निर्अस्त्र होती. अमेरिकेकडे अशा सुमारे 400 मिसाइल्स आहेत, ज्यांचा वापर रशिया आणि चीनसारख्या देशांविरुद्ध रणनीतिक संरक्षणासाठी केला जातो. या मिसाइलला “मिनिटमॅन” असं नाव देण्यात आलं आहे, कारण ती केवळ एका मिनिटात प्रक्षेपणासाठी तयार होते. अमेरिका 2030 पर्यंत या प्रणालीला नव्या क्षेपणास्त्रांनी बदलण्याचा विचार करत आहे. परंतु तोपर्यंत नियमित चाचण्या सुरूच राहतील.
ट्रम्प यांनी अलीकडेच म्हटलं होतं की रशिया, चीन आणि पाकिस्तानसारखे देश अण्वस्त्र चाचण्या करत आहेत आणि त्यामुळे अमेरिका मागे राहू नये. त्यांनी पेंटागनला तातडीने चाचण्या सुरू करण्याचे आदेश दिले, मात्र ऊर्जा विभागाने स्पष्ट केलं की सध्या स्फोटक चाचण्या केल्या जाणार नाहीत. हे निर्णय कॉम्प्रिहेन्सिव न्यूक्लियर टेस्ट-बॅन ट्रीटी (CTBT) या आंतरराष्ट्रीय कराराच्या मर्यादेत आहेत. CTBT अंतर्गत जगभरातील सर्व अण्वस्त्र चाचण्या बंद करण्याचं उद्दिष्ट आहे. परंतु अमेरिकेने हा करार पूर्णपणे लागू केलेला नाही. ट्रम्प यांची भूमिका शीतयुद्धाच्या काळातील अमेरिकन आणि सोव्हिएत संघातील शस्त्रस्पर्धेची आठवण करून देते.
ही चाचणी कॅलिफोर्नियातील वॅन्डेनबर्ग बेसवरून करण्यात आली. मिसाइलने प्रशांत महासागर पार करून सुमारे 7,000 किलोमीटर दूर मार्शल आयलंड्सवरील रोनाल्ड रीगन टेस्ट साइटवर एक डमी लक्ष्यावर प्रहार केला. या चाचणीचा उद्देश मिसाइलची अचूकता, गती आणि प्रणालीची कार्यक्षमता तपासणे हा होता. अमेरिकन वायुसेनेनुसार अशा चाचण्या प्रत्येक तिमाहीत एकदा घेतल्या जातात. याच प्रकारचा चाचणी प्रक्षेपण मे 2025 मध्येही करण्यात आला होता.
अमेरिकेच्या सुमारे 70 टक्के अण्वस्त्र क्षमतेचा साठा पाणबुड्यांवर आहे. मात्र त्या माध्यमातून होणाऱ्या बॅलिस्टिक मिसाइल चाचण्या अत्यंत दुर्मिळ असतात कारण त्या गुप्त आणि संवेदनशील मानल्या जातात. या चाचणीमुळे अमेरिकेने पुन्हा एकदा दाखवून दिलं आहे की ती अजूनही जगातील सर्वात प्रबळ अण्वस्त्र शक्तींपैकी एक आहे आणि तिच्या संरक्षण क्षमतेवर कोणताही परिणाम झालेला नाही.