शारीरिक आरोग्याप्रमाणेच (physical health) मानसिक आरोग्यही (mental health) व्यक्तीसाठी तितकेच महत्त्वाचे आहे. आपण अनेकदा डोकेदुखी, ताप गंभीरपणे घेतो, पण मानसिक आरोग्याकडे दुर्लक्ष करतो. यामुळे, जेव्हा आपण वेळेत लक्ष देत नाही, तेव्हा ते नंतर तीव्र नैराश्य (severe depression), चिंता (anxiety) किंवा आत्महत्येचे (suicide) कारण बनू शकते.
तज्ञांचे मत आहे की, त्याची काही लक्षणे लवकर ओळखल्यास (early on) उपचार करणे सोपे होते. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) अहवालानुसार, जगभरातील आठपैकी एका व्यक्तीला कोणत्या ना कोणत्या प्रकारची मानसिक आरोग्य समस्या आहे.
advertisement
मानसिक समस्यांची प्रमुख 7 लक्षणे कोणती?
१. दीर्घकाळ मूड खराब राहणे
हा नैराश्याचा (depression) प्राथमिक संकेत आहे. जर सतत उदासी (persistent sadness), आनंदाचा अभाव (lack of joy) किंवा निरुपयोगी वाटणे (sense of worthlessness) ही स्थिती दोन दिवसांपेक्षा जास्त टिकली, तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
२. तीव्र चिंता आणि भीती
नॅशनल अलायन्स ऑन मेंटल इलनेस (NAMI) च्या अहवालानुसार, जर एखादी व्यक्ती प्रत्येक लहान गोष्टीवर घाबरू लागली, सतत अस्वस्थ (restless) राहिली आणि भीतीमुळे त्याच्या दैनंदिन जीवनावर (daily routine) परिणाम होऊ लागला, तर ते चिंता विकाराचे (anxiety disorder) लक्षण आहे.
३. झोप आणि भूकेत मोठे बदल
मानसिक आरोग्याच्या समस्यांचे सर्वात सामान्य प्राथमिक लक्षण म्हणजे झोपेची समस्या (sleep problems) आहे. यामध्ये जास्त झोप येणे किंवा अजिबात झोप न येणे समाविष्ट आहे. याचा परिणाम खाण्यापिण्याच्या सवयींवरही (eating and drinking habits) होऊ शकतो.
४. सामाजिक जीवनापासून दूर जाणे
मानसिक आरोग्य संकटाच्या वेळी, व्यक्ती मित्र आणि कुटुंबापासून दूर जाऊ लागते. जर त्यांना एकटे राहणे अधिक आवडत असेल आणि त्यांनी स्वतःला सामाजिक जीवनातून बाजूला केले असेल, तर हे मानसिक आरोग्याच्या समस्येचे लक्षण असू शकते.
५. लक्ष आणि स्मरणशक्ती कमी होणे
मानसिक आरोग्य समस्यांचा थेट परिणाम एकाग्रता (concentrate) आणि निर्णय घेण्याच्या क्षमतेवर (make decisions) होतो. वारंवार विसरणे (Frequent forgetfulness) आणि गोंधळ (confusion) ही सामान्य लक्षणे आहेत.
६. वाढलेला राग आणि चिडचिडेपणा
राग आणि चिडचिडेपणा (anger and irritability) जेव्हा वाढतो आणि व्यक्तीला अचानक राग येतो किंवा वारंवार मूड स्विंग (mood swings) होतात, तेव्हा त्याला मानसिक समस्या असू शकते.
७. आत्महत्या किंवा स्वतःला इजा करण्याचे विचार
जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला वारंवार "जगण्यात काही अर्थ नाही" किंवा "मी स्वतःला इजा केली पाहिजे" असे विचार येऊ लागतात, तेव्हा अशा व्यक्तीला तत्काळ वैद्यकीय मदतीची (immediate medical help) गरज असते, कारण ही एक अत्यंत धोकादायक पातळी असू शकते.
हे ही वाचा : वैवाहिक जीवनात शांतता हवीये? पत्नीला चुकूनही बोलू नका 'या' 5 गोष्टी, नाहीतर होईल मोठा वाद!
हे ही वाचा : तुम्हाला डायबेटिस आहे? तुमच्यासाठी 'हे' 6 पदार्थ आहेत वरदान, नैसर्गिकरित्या नियंत्रित होईल ब्लड शुगर!