संशोधनातून हे उघड झाले आहे की, शॉवर हेड आणि त्याच्या पाईप्समध्ये लाखो जीवाणू आणि बुरशी (Bacteria and Fungi) वास्तव्य करतात, जे तुम्ही जेव्हा-जेव्हा शॉवर चालू करता, तेव्हा तुमच्या चेहऱ्यातून आणि श्वासातून (Breath) तुमच्या शरीरात प्रवेश करू शकतात. तर, दररोज शॉवर घेतल्याने फुफ्फुसाचे गंभीर संक्रमण (Lung Infections) कसे होऊ शकते आणि या धोक्यातून कसे वाचायचे, ते जाणून घेऊया.
advertisement
शॉवर हेड आहे सूक्ष्मजीवांची प्रजननभूमी
तुम्ही आंघोळ केल्यानंतर, शॉवर पाईप आणि शॉवर हेड अनेक तास उबदार (Warm) आणि ओले (Wet) राहतात. हा काळ जीवाणूंच्या वाढीसाठी सर्वात अनुकूल वातावरण असतो. शॉवरनंतर ओल्या पाईपच्या आत जो चिकट थर (Sticky Layer) तयार होतो, तो प्रत्यक्षात सूक्ष्मजीवांचे घर (Home for Microbes) असतो. याला 'बायोफिल्म' (Biofilm) म्हणतात.
जेव्हा तुम्ही सकाळी शॉवर चालू करता, तेव्हा हा बायोफिल्म अचानक पाण्यात विरघळतो आणि हवेत पसरतो. चाचण्यांमध्ये असे आढळले आहे की, शॉवरच्या नळीच्या पृष्ठभागावर प्रति चौरस सेंटीमीटर लाखो ते अब्जावधी जीवाणू असू शकतात.
- धोकादायक जीवाणू: यातील बहुतेक जीवाणू निरुपद्रवी (Harmless) असले तरी, मायकोबॅक्टेरिया (Mycobacteria) आणि लेगिओनेला न्यूमोफिला (Legionella pneumophila) सारखे काही धोकादायक जीवाणू लेगिओनायर्स रोग (Legionnaires' Disease) सारखे गंभीर फुफ्फुसाचे संक्रमण करू शकतात.
सर्वाधिक धोका कोणाला?
तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, शॉवरमध्ये आढळणारे जीवाणू बहुतेक निरोगी लोकांसाठी फारसा धोका निर्माण करत नाहीत, परंतु खालील लोकांसाठी ते नक्कीच धोकादायक ठरू शकतात:
- कमकुवत रोगप्रतिकारशक्ती (Weakened Immunity) असलेले लोक.
- वृद्ध (Elderly) किंवा आजारी (Sick) लोक.
याच कारणामुळे हॉस्पिटल्स आणि आरोग्य सेवा केंद्रांमध्ये शॉवर हेड नियमितपणे बदलण्याचे आणि निर्जंतुक करण्याचे कडक नियम आहेत. हवाई, फ्लोरिडा आणि न्यूयॉर्कसारख्या उबदार आणि दमट (Hot and Humid) हवामान असलेल्या भागांमध्ये एनटीएम फुफ्फुसाच्या संसर्गाचे प्रमाण अधिक आढळले आहे.
शॉवर घेण्यापूर्वी 'या' ३ खबरदारी घ्या
जर तुम्ही रोज शॉवर घेत असाल, तर घाबरून जाण्याची गरज नाही. तज्ज्ञ काही सोप्या उपाययोजना सांगतात, ज्यामुळे हा धोका लक्षणीयरीत्या कमी होऊ शकतो:
- १ मिनिट पाणी वाहू द्या: शॉवर चालू (Turning on the Shower) केल्यानंतर, १ ते २ मिनिटे पाणी सतत वाहू द्या. यामुळे रात्रभर शॉवर हेडमध्ये साचलेले जीवाणू वाहून जातील.
- गरम पाण्याचा वापर: गरम पाण्याने आंघोळ करत असाल, तर गीझर चालू करून गरम पाणी वाहू द्या. शॉवरमधील गरम पाणी लेगिओनेलासारखे जीवाणू देखील मारते.
- नियमित स्वच्छता: शॉवर हेड आणि पाईप्स नियमितपणे स्वच्छ (Cleaning) करा. शॉवर हेड गरम पाण्याने धुवा किंवा व्हिनेगर/ लिंबाच्या रसात भिजवून निर्जंतुक करा.
टीप: आंघोळानंतर बाथरूममधील व्हेंटिलेशन (Exhaust Fan) चालू ठेवणे देखील महत्त्वाचे आहे, ज्यामुळे हवेतील सूक्ष्मजीव कमी होतात.
हे ही वाचा : टक्कल पडण्याची भीती सोडा! रोज सकाळी प्या हे 'कोमट' मसालेदार पाणी आणि केस होतील मजबूत!
हे ही वाचा : चेहऱ्याची त्वचा खेचल्यासारखी वाटतेय? डिहायड्रेशनचे 'हे' ४ संकेत वेळीच ओळखा, नाहीतर चेहऱ्यावर येईल अकाली वृद्धत्व!