सामान्यपणे एका ढोल पथकामध्ये ढोल, ताशा, झांज, भेरी, लेझीम यांचा समावेश असतो. गेल्या दोन दशकांपासून पुण्यात ही परंपरा अधिकाधिक विस्तारत चालली आहे. गणपती उत्सवाच्या काळात शहरात 170 ते 200 हून अधिक ढोल-ताशा पथकं सक्रिय असतात.
डिजिटल युगातही जगाला भुरळ, पण ढोल नेमका बनतो कसा? कातडी की फायबर चांगला कोणता?
advertisement
एक मिरवणूक अन् लाखो रुपयांचा खर्च
प्रत्येक पथकाच्या खर्चाचा एक स्वतंत्र आराखडा असतो. एका मोठ्या मिरवणुकीसाठी किमान 35 ते 40 हजार रुपये खर्च असतो. काही पथकांचा हा खर्च सव्वा ते दीड लाख रुपये इतका होतो. या खर्चामध्ये जागेचं भाडं, वाद्यांची देखभाल, ढोल-ताशांची खरेदी व देखरेख, कलाकारांचा गणवेश, वाहनांची वाहतूक व्यवस्था, जेसीबी व मांडव यांची भाड्याने ने-आण या सर्व घटकांचा समावेश होतो.
रोजगार निर्मिती
या पथकांमधून केवळ वादकांनाच नव्हे तर 15 पेक्षा अधिक क्षेत्रांतील लोकांना रोजगार मिळतो. वाद्यनिर्माते व विक्रेते, ड्रेस डिझायनर व टेलर, वाहन चालक व जेसीबी ऑपरेटर, मांडव व लायटिंग व्यावसायिक, व्हिडिओग्राफर व छायाचित्रकार, सोशल मीडिया मॅनेजर, इन्फ्लूएन्सर्स इत्यादींचा त्यामध्ये समावेश होतो.
गेल्या काही वर्षांत सोशल मीडियाच्या प्रभावामुळे ढोल-ताशा पथकांची क्रेझ खूप वाढली आहे. मिरवणुकांमधील अनेक व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होतात. यामुळे पथकांची ब्रँड व्हॅल्यू आणि कमाई दोन्ही वाढते. काही पथकांना तर विविध कॉर्पोरेट प्रायोजक देखील मिळतात. हे प्रायोजक आपला ब्रँड प्रमोट करण्यासाठी गणपती मिरवणुकांचा वापर करतात.
सामाजिक भान
ही ढोल-ताशा पथकं केवळ व्यावसायिक दृष्टिकोन नव्हे तर सांस्कृतिक वारसाही जपतात. तरुण पिढीमध्ये संघभावना, शिस्त, संयम व सहकार्य या मूल्यांचं रोपण ढोल-ताशा पथकांतून होतं. त्यामुळे ही परंपरा केवळ संगीताची नव्हे, तर समाजाला जोडणारीही ठरते.
ढोल-ताशा पथकं ही आता केवळ उत्सवापुरती मर्यादित राहिलेली नाहीत. ती संस्कृती, व्यवसाय, रोजगार, आणि सोशल मीडिया इमेज या सर्वच क्षेत्रात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत. गणेशोत्सवात वाजणाऱ्या ढोल-ताशांचा नाद आता पुण्याचं आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक वैभव बनला आहे.