या परिस्थितीत रशियाने असे एक क्षेपणास्त्र विकसित केले आहे. ज्यामुळे जागतिक शक्तींमधील अंतर आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. हे क्षेपणास्त्र अमेरिकेच्या वर्चस्वाला थेट आव्हान देते. हे जगातील आपल्या प्रकारातील एकमेव क्षेपणास्त्र आहे. सध्या कोणत्याही देशाकडे या तंत्रज्ञानाचे क्षेपणास्त्र नाही. त्यामुळे याला जगातील क्षेपणास्त्रांचा बाप असे म्हटले जात आहे.
बी-21 रेडर: हवेतून हवेत मारा करणारे अणु क्षेपणास्त्र
advertisement
या क्षेपणास्त्राचे नाव बी-21 रेडर असे आहे. हे हवेतून हवेत मारा करणारे अणु क्षेपणास्त्र आहे. रशिया हे क्षेपणास्त्र आपल्या सैन्यात समाविष्ट करण्याची तयारी करत आहे. अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाची गुप्तचर संस्था (DIA) च्या वार्षिक अहवालात हा खुलासा झाला आहे. या क्षेपणास्त्राच्या आगमनाने रशियाची अणुशक्ती अनेक पटींनी वाढेल. ज्यामुळे जागतिक सुरक्षेसमोर एक नवीन आव्हान उभे राहील.
चीनच्या चोरीचा 'विनाशकारी' मामला; अमेरिका, रशियासह जगाला सर्वात मोठा धोका
DIA च्या अहवालात म्हटले आहे की, रशिया आपली अणुशक्ती वाढवत आहे आणि यामध्ये नवीन हवेतून हवेत मारा करणारे अणु क्षेपणास्त्र समाविष्ट आहे. सध्या जगात कोणत्याही देशाकडे असे क्षेपणास्त्र नाही. अमेरिकेने यापूर्वी एम-26 फाल्कन (M-26 Falcon) सारखे अणु क्षेपणास्त्र बनवले होते. परंतु ते बंद करण्यात आले. 1991 मध्ये सोव्हिएत युनियनच्या विघटनानंतर रशियानेही असे क्षेपणास्त्र बनवण्याबाबत काहीही सांगितले नव्हते.
R-33 क्षेपणास्त्र आणि त्याचे संभाव्य अणुवस्त्र स्वरूप
अहवालानुसार रशियाने 2024 मध्ये एका गैर-सामरिक अणु सरावादरम्यान R-33 क्षेपणास्त्राचा वापर केला होता. हे क्षेपणास्त्र जास्त उंचीवर उडणाऱ्या बॉम्बर आणि हेरगिरी करणाऱ्या विमानांना लक्ष्य करण्यासाठी बनवले आहे. हे अणुशस्त्र वाहून नेऊ शकते असे मानले जात आहे, जरी रशियाने याची पुष्टी केलेली नाही. तज्ञांचा अंदाज आहे की, नवीन क्षेपणास्त्र रशियाच्या सर्वात आधुनिक R-37M क्षेपणास्त्राचे अणु संस्करण असू शकते. R-37M ची मारक क्षमता 300 ते 400 किलोमीटर आहे आणि ते युक्रेनविरुद्धच्या हल्ल्यांमध्ये वापरले गेले आहे. हे क्षेपणास्त्र मिग-31 (MiG-31), सुखोई-35S (Su-35S) आणि सुखोई-57 (Su-57) सारख्या लढाऊ विमानांमधून डागले जाऊ शकते.
आम्ही अडकलोय… वाचवा! पंकज मोदींचा अखेरचा कॉल; मदतीसाठी केला शेवटचा आक्रोश
हा केवळ एक अंदाज आहे. रशियाने पूर्णपणे नवीन क्षेपणास्त्र बनवले असण्याचीही शक्यता आहे. दरम्यान अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जानेवारी 2025 मध्ये दावोस समिटमध्ये म्हटले होते की, ते रशिया आणि चीनसोबत अणुशस्त्रांची संख्या कमी करण्याबाबत चर्चा करू इच्छितात. ट्रम्प यांनी फेब्रुवारी 2025 मध्ये पुन्हा सांगितले की- अमेरिका, रशिया आणि चीनकडे इतकी अणुशस्त्रे आहेत की, ते जगाचा 50 किंवा 100 वेळा नाश करू शकतात. त्यांनी लष्करी बजेट अर्धे करण्याचा आणि तो पैसा चांगल्या कामांसाठी वापरण्याचा सल्ला दिला.
अमेरिकेसाठी आव्हान आणि अणुशस्त्र नियंत्रणाची चर्चा
दुसरीकडे रशियाने युक्रेनवर हल्ला केल्यापासून अनेकदा अणुहल्ल्याची धमकी दिली आहे. परंतु जानेवारी 2025 मध्ये क्रेमलिनचे प्रवक्ते दिमित्री पेसकोव यांनी सांगितले की- रशिया अमेरिकेसोबत अणुशस्त्र नियंत्रणाबाबतची चर्चा लवकरच सुरू करू इच्छितो. विशेषतः 'न्यू स्टार्ट' (New START) कराराबद्दल, जो फेब्रुवारी 2026 मध्ये समाप्त होत आहे. युरेशियन टाइम्स डॉट कॉम (eurasiantimes.com) साठी लिहिलेल्या एका लेखात भारतीय वायुसेनेचे माजी अधिकारी विजेंद्र के. ठाकूर यांनी म्हटले आहे की, रशियाचे हे नवीन क्षेपणास्त्र अमेरिकेच्या बी-21 रेडर बॉम्बरला लक्ष्य करण्यासाठी असू शकते. 1950 आणि 1960 च्या दशकात अशी क्षेपणास्त्रे बॉम्बर समूहांना नष्ट करण्यासाठी बनवली गेली होती. ठाकूर यांनी सांगितले की, हे क्षेपणास्त्र अमेरिकन वायुसेनेच्या रणनीतीवर परिणाम करू शकते.
DIA च्या अहवालात हे देखील सांगितले आहे की, रशियाकडे सुमारे 1,550 सामरिक अणुशस्त्रे आणि 2,000 गैर-सामरिक अणुशस्त्रे आहेत. तथापि, 'बुलेटिन ऑफ द एटॉमिक सायंटिस्ट्स' (Bulletin of the Atomic Scientists) च्या 2025 च्या अहवालात म्हटले आहे की, रशियाकडे एकूण 4,309 अणुशस्त्रे आहेत, त्यापैकी 1,718 सामरिक शस्त्रे तैनात आहेत. रशियाने 2023 पासून अमेरिकेसोबत आपल्या अणुशस्त्रांची माहिती जाहीर केली नाही.