टीव्हीवरची एक क्लिप पाहिली,आता जमिनीविना तरुण या शेतीतून करतोय लाखोंची कमाई, ते कसं?

मुंबई : देशात आणि जगभरात अनेकांकडे साधनसंपत्ती असूनही त्याचा योग्य वापर न झाल्याने अपेक्षित यश मिळत नाही. मात्र, काही जण संधी ओळखून नव्या विचारांनी काम करतात आणि आपले आयुष्यच बदलून टाकतात. उत्तर प्रदेशातील बाराबंकी जिल्ह्यातील शेतकरी धीरज वर्मा हे याचे जिवंत उदाहरण ठरले आहेत. एका दूरदर्शन कार्यक्रमाने त्यांना आधुनिक शेतीकडे वळण्याची दिशा दिली आणि आज ते हायड्रोपोनिक पद्धतीने स्ट्रॉबेरी उत्पादनातून लाखोंचे उत्पन्न मिळवत आहेत.

advertisement

स्ट्रॉबेरी शेती ठरली फायदेशीर

धीरज वर्मा यांचा प्रवास पारंपरिक शेतीपासून सुरू झाला. बीएससी शिक्षण घेतल्यानंतरही ते गेली अनेक वर्षे गहू, मका, तांदूळ यांसारखी पारंपरिक पिके घेत होते. काही वर्षांपूर्वी त्यांनी मोकळ्या शेतात पाच एकर क्षेत्रावर स्ट्रॉबेरी लागवड करण्याचा प्रयत्न केला होता. मात्र, या पद्धतीत खर्च जास्त, मेहनत अधिक आणि जोखीम मोठी असल्याचे त्यांच्या लक्षात आले. मल्चिंग, ठिबक सिंचन, मजुरी आणि तणनियंत्रण यासाठी मोठा खर्च करावा लागत होता. केवळ तण काढण्यासाठी प्रति एकर हजारो रुपये खर्च होत असल्याने नफ्यावर मर्यादा येत होती.

या सगळ्या अडचणींच्या दरम्यान, एक दिवस टीव्ही पाहताना त्यांना इस्रायलमधील हायड्रोपोनिक शेतीवर आधारित कार्यक्रम दिसला. मातीशिवाय केवळ पाण्याच्या माध्यमातून पिके कशी वाढवली जातात, कमी पाण्यात जास्त उत्पादन कसे घेतले जाते, हे पाहून ते थक्क झाले. कोरडे हवामान आणि मर्यादित संसाधने असूनही इस्रायल शेतीत आघाडीवर आहे, हे पाहून धीरज वर्मा यांना नवे विचार सुचले. “जर एका एकरातून तिथे निर्यातीयोग्य उत्पादन होत असेल, तर आपल्याकडे जास्त जमीन असूनही आपण मागे का?” हा प्रश्न त्यांच्या मनात घोळू लागला.

हायड्रोपोनिक पद्धतीचा वापर

यानंतर त्यांनी हायड्रोपोनिक शेतीविषयी सखोल माहिती घेण्यास सुरुवात केली. शेकडो व्हिडिओ पाहून, तज्ज्ञांचे अनुभव वाचून त्यांनी प्रत्यक्ष प्रशिक्षण घेण्याचा निर्णय घेतला. 2021 मध्ये ते मध्य प्रदेशात गेले आणि तेथे हायड्रोपोनिक शेतीचे प्रशिक्षण घेतले. या पद्धतीत वनस्पतींना आवश्यक पोषकद्रव्ये पाण्यातून दिली जातात. नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटॅशियम यांसह सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा योग्य समतोल राखल्याने पिकांची वाढ जलद आणि दर्जेदार होते.

प्रशिक्षणानंतर धीरज वर्मा यांनी आपल्या गावात 3,500 चौरस फूट क्षेत्रात हायड्रोपोनिक सेटअप उभारला. कोकोपीट माध्यमात सुमारे 9,000 स्ट्रॉबेरी रोपे लावण्यात आली. संपूर्ण प्रकल्पासाठी सुमारे दीड महिना वेळ आणि अंदाजे 12 लाख रुपयांची गुंतवणूक लागली. मात्र, अवघ्या दोन महिन्यांतच त्यांनी सुमारे 5 टन स्ट्रॉबेरीचे उत्पादन घेतले. या उत्पादनातून काही महिन्यांतच लाखोंचे उत्पन्न मिळाले, तर खर्चावर नियंत्रण राहिल्यामुळे नफा लक्षणीय वाढला.