कठीण परिस्थितीतही जीवन बहरलं
समुद्राच्या इतक्या खोलीवर जीवन जगणं खूप कठीण आहे. तापमान जवळपास गोठणबिंदूच्या जवळ असतं. पाण्याचा दाब प्रचंड असतो. खायला पोषक घटक खूप कमी असतात. पण तरीही शास्त्रज्ञांना इथे 7500 पेक्षा जास्त प्रकारचे सूक्ष्मजीव सापडले, ज्यातले 90% पूर्णपणे नवीन होते! चिनी शास्त्रज्ञांनी या खोलीवर 33 वेळा पाणबुडीने प्रवास केला. यासाठी माणसाने चालवलेली पाणबुडी वापरली गेली. त्यांनी तिथून माती आणि समुद्राच्या पाण्याचे नमुने घेतले. मग या नमुन्यांचं बारकाईने विश्लेषण केलं. आणि आलेले निकाल धक्कादायक होते.
advertisement
हे 'परग्रही सूक्ष्मजीव' जगतात कसे?
शास्त्रज्ञांना असं आढळलं की या सूक्ष्मजीवांकडे जगण्यासाठी दोन मुख्य मार्ग आहेत:
- साधी पण कार्यक्षम जीवनशैली : या सूक्ष्मजीवांमध्ये छोटे जीनोम असतात, ज्यामुळे ते अगदी कमी संसाधनांमध्येही जगू शकतात. त्यांच्यात एन्झाइम असतात, जे त्यांना समुद्राच्या प्रचंड दाब आणि थंडीचा सामना करण्यास मदत करतात.
- लवचिक आणि बहुमुखी सूक्ष्मजीव : काही सूक्ष्मजीवांमध्ये मोठे जीनोम असतात. ते वेगवेगळ्या वातावरणात जगू शकतात आणि विविध पोषक घटकांचा वापर करू शकतात.
प्रत्येक ठिकाणी वेगवेगळे सूक्ष्मजीव
या संशोधनात आणखी एक मनोरंजक गोष्ट समोर आली, ती म्हणजे समुद्राच्या खोलीत वेगवेगळ्या ठिकाणी वेगवेगळ्या प्रकारचे सूक्ष्मजीव राहतात. ते छोट्या-छोट्या ठिकाणी स्थायिक होतात आणि तिथल्या परिस्थितीनुसार स्वतःला बदलतात. खोली जितकी जास्त, तितकं सूक्ष्मजीवांना एकमेकांना मदत करणं महत्त्वाचं होतं. ते एकमेकांसोबत पोषक घटक वाटून घेतात आणि स्वतःचं संरक्षण करण्यासाठी बायोफिल्म तयार करतात.
भविष्यासाठी मोठा शोध
शास्त्रज्ञांनी 'एमईईआर' (मारियाना ट्रेंच एन्व्हायर्नमेंट अँड इकोलॉजी रिसर्च) प्रकल्पाअंतर्गत या संशोधनाचा डेटा ऑनलाइन उपलब्ध करून दिला आहे. यामुळे आपल्याला समुद्राच्या खोलीत जीवन कसं चालतं हे समजण्याची संधी मिळेलच, पण या संशोधनाचा उपयोग औषध आणि जैवतंत्रज्ञानातही होऊ शकतो. शास्त्रज्ञांच्या मते, "हे संशोधन आपल्याला अतिशय कठीण परिस्थितीत जीवन कसं विकसित होतं हे समजण्यास मदत करेल." हे संशोधन 'सेल जर्नल'मध्ये प्रकाशित झालं आहे.
हे ही वाचा : Explainer : 200 वर्षांपूर्वी फुटला होता 'हा' ज्वालामुखी, ज्याने संपूर्ण पृथ्वी झाली होती थंड, संशोधक म्हणतात...
हे ही वाचा : Explainer : वेगाने वितळत आहेत भारताचे 'ग्लेशियर', म्हणून हवामानात होतोय बदल, शेतीवर होतोय परिणाम