वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमच्या ट्रॅव्हल अँड टुरिझम डेव्हलपमेंट इंडेक्स (TTDI) 2024 नुसार भारत 39व्या क्रमांकावर पोहोचला आहे. आंतरराष्ट्रीय प्रवाशांच्या आगमनात भारताचा वाटा 1.45% आणि जागतिक पर्यटन उत्पन्नात 2.1% एवढा आहे.
2023 मध्ये भारतात एकूण 18.89 दशलक्ष आंतरराष्ट्रीय पर्यटक आले. यातून परदेशी पर्यटक आगमन (FTA) 9.52 दशलक्ष पर्यंत पोहोचले, जे महामारीपूर्व पातळीच्या 87% इतके आहे. तर NRI आगमन 9.38 दशलक्ष वर गेले, जे मागील वर्षाच्या तुलनेत 34.38% ने अधिक आहे.
advertisement
कोणत्या देशांतून सर्वाधिक पर्यटक?
पर्यटक आगमनात दक्षिण आशिया, उत्तर अमेरिका आणि पश्चिम युरोप या प्रदेशांचा सर्वात मोठा वाटा होता. यापैकी 79.4% प्रवास हवाई मार्गाने येतात, ज्यात दिल्ली आणि मुंबई विमानतळांचा मोठा सहभाग राहिला आहे.
2023 मध्ये भारताने एकूण 28.077 अब्ज अमेरिकन डॉलर्सची परकीय चलनातील कमाई केली. यामध्ये अजूनही ताजमहल हा सर्वाधिक पाहिला जाणारा ASI स्मारक ठरला आहे.
फक्त परदेशी पर्यटक नव्हे तर देशांतर्गत पर्यटनातदेखील मोठी वाढ झाली. एकूण 2,509.63 दशलक्ष देशांतर्गत पर्यटकांनी विविध राज्यांना भेट दिली. यात उत्तर प्रदेश आणि तामिळनाडू अव्वल ठरले, तर महाराष्ट्र आणि गुजरात यांनी परदेशी पर्यटकांना सर्वाधिक आकर्षित केलं.
उत्तर प्रदेश हा भारताच्या पर्यटनाचा सार्वत्रिक ठिकाण मानला जातो. यंदा येथे झालेला जगप्रसिद्ध कुंभमेळा पर्यटनाच्या दृष्टीने विक्रमी ठरला.
आग्रा येथे असलेला ताजमहल दररोज लाखो पर्यटकांना आकर्षित करतो.
वाराणसी गंगेचे घाट, दैनंदिन आरत्या, मंत्रोच्चार, दीपांचा सोहळा आणि शतकानुशतकांपासून चालत आलेली अध्यात्मिक ऊर्जा यामुळे हे ठिकाण जिवंत आध्यात्मिक रंगमंच ठरते.
लखनौ हे नवाबी ठसका, भव्य वास्तू, मेहराब, रुचकर कबाब आणि समृद्ध संस्कृतीमुळे वेगळाच अनुभव देतो.
अयोध्या, प्रयागराज, मथुरा-वृंदावन हे धार्मिक आणि ऐतिहासिक वारसा जपणारी महत्त्वाची केंद्रं आहेत.
इतक्या विविधतेनं भरलेलं हे राज्य पर्यटकांसाठी एक अनोखं आकर्षण ठरतं, म्हणूनच उत्तर प्रदेश देशांतर्गत पर्यटकांच्या यादीत नेहमी अग्रस्थानी असतो.