सामान्य यूटीआयवर अँटिबायोटिक्सने सहज उपचार करता येतो, पण काही महिलांना हा त्रास वारंवार होतो. जर एखाद्या महिलेला वर्षातून तीन किंवा अधिक वेळा यूटीआय झाला, तर त्याला 'रिकरंट यूटीआय' (Recurrent UTI) म्हणतात. हा त्रास केवळ शारीरिक वेदनादायक नाही, तर मानसिकरित्याही त्रासदायक असतो. यूटीआय वाढण्याची मुख्य कारणे आणि ते टाळण्यासाठी कोणत्या खबरदारी घ्याव्यात, याबद्दल माहिती घेऊया...
advertisement
महिलांमध्ये यूटीआय वाढण्याची मुख्य कारणे
महिलांची शारीरिक रचना (Anatomy) : पुरुषांच्या तुलनेत महिलांच्या मूत्रमार्गाची लांबी कमी असते, ज्यामुळे बॅक्टेरिया (विशेषत: ई. कोली - E. coli) मूत्राशयापर्यंत सहज पोहोचतात आणि संसर्ग पसरतो.
लैंगिक क्रिया (Sexual Activity) : लैंगिक क्रिया देखील एक प्रमुख घटक आहे, कारण यामुळे बॅक्टेरिया मूत्रमार्गाच्या जवळ ढकलले जाऊ शकतात, ज्यामुळे संसर्गाचा धोका वाढतो.
मेनोपॉजनंतरचे बदल : मेनोपॉजनंतर (Menopause) इस्ट्रोजेन हार्मोन (Estrogen) कमी झाल्यामुळे योनीमार्गाचा pH बदलतो. हे बदल संसर्गासाठी अनुकूल वातावरण तयार करतात, ज्यामुळे यूटीआयचा धोका वाढतो.
दैनंदिन जीवनशैलीतील 'या' चुका टाळा
अनेकदा आपल्या दैनंदिन सवयींमुळेही वारंवार यूटीआय होतो
- पाण्याचे अपुरे प्रमाण : सर्वात सामान्य कारण म्हणजे पुरेसे पाणी न पिणे, ज्यामुळे बॅक्टेरिया शरीरातून बाहेर पडू शकत नाहीत.
- लघवी रोखून धरणे : जास्त वेळ लघवी रोखून (Holding urine) धरल्यास बॅक्टेरिया वाढू लागतात.
- अयोग्य स्वच्छता : शौचानंतर अयोग्य पद्धतीने स्वच्छता केल्याने संसर्गाचा धोका वाढतो.
यूटीआयपासून वाचण्यासाठी सर्वात प्रभावी मार्ग
यूटीआय टाळण्यासाठी पहिला आणि सर्वात महत्त्वाचा नियम म्हणजे भरपूर पाणी पिणे. दिवसातून किमान 8-10 ग्लास पाणी प्यायल्याने मूत्राशय नियमितपणे रिकामे होण्यास मदत होते. या प्रक्रियेमुळे मूत्रमार्गातील बॅक्टेरिया बाहेर फेकले जातात आणि संसर्ग पसरण्यापासून थांबतो. पाणी तुमच्या लघवीला पातळ करते, ज्यामुळे जळजळही कमी होते.
तज्ज्ञांच्या मते, यूटीआय टाळण्यासाठी 'या' खबरदारी घ्या
- शौचानंतर नेहमी पुढून मागच्या बाजूला (front to back) पुसून घ्या.
- शारीरिक संबंधानंतर लगेच लघवी करायला विसरू नका.
- सुती अंतर्वस्त्र (Cotton underwear) वापरा आणि खूप घट्ट कपडे घालणे टाळा.
- बाथटबमध्ये अंघोळ करण्याऐवजी शॉवर घ्या आणि सुगंधित फेमिनिन हायजीन उत्पादने वापरणे टाळा.
या उपायानंतरही जर तुम्हाला वारंवार यूटीआय होत असेल, तर याकडे दुर्लक्ष न करता डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
हे ही वाचा : चालून वजन कमी करायचंय? लठ्ठपणा घालवण्यासाठी तुमचा 'हा' वेग असायलाच हवा, कॅलरी बर्नचं गणित वाचा!