मुंबई: बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) ने १७ नोव्हेंबर २०२५ पासून ३७ कंपन्यांच्या शेअर्सवर सुधारित प्राइस बँड (Revised Price Band) लागू करण्याचा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. या उपाययोजनेचा मुख्य उद्देश बाजारातील असामान्य ट्रेडिंग हालचालींवर नियंत्रण ठेवणे आणि गुंतवणूकदारांना संभाव्य मोठ्या जोखमींपासून वाचवणे हा आहे.
advertisement
जेव्हा बाजारात एखाद्या विशिष्ट शेअरच्या किंमतीत किंवा ट्रेडिंग व्हॉल्यूममध्ये अचानक आणि जलद गतीचे मोठे चढ-उतार (उतार-चढ़ाव) दिसून येतात, तेव्हा BSE अशा शेअर्सची नियमितपणे पाहणी करते. अशा परिस्थितीत, एक्सचेंज आपल्या नियमित सर्विलांस यंत्रणेअंतर्गत (Surveillance Mechanism) आवश्यक पाऊले उचलते. या कार्यवाहीचा एक भाग म्हणून, काही शेअर्सचे प्राइस बँड २%, ५% किंवा १०% पर्यंत कमी केले जाऊ शकतात.
BSE च्या सर्विलांस उपायांमध्ये केवळ प्राइस बँडमध्ये बदल करणे एवढेच नाही, तर शेअरला ट्रेड-टू-ट्रेड सेगमेंटमध्ये समाविष्ट करणे, विशिष्ट मार्जिन (Special Margin) लागू करणे किंवा गरज पडल्यास शेअर किंवा सदस्याला (Member) निलंबित (Suspend) करणे याचाही समावेश असतो. प्रत्येक स्टॉकसाठी एक प्राइस बँड निश्चित केलेला असतो, ज्यामुळे शेअरच्या किंमतीत अचानक आणि अनावश्यक वेगाने होणारी वाढ किंवा घट थांबवता येते. जर एखाद्या स्टॉकच्या किंमतीत असामान्य अस्थिरता (Volatility) दिसली, तर त्यावर अधिक कडक प्राइस बँड लागू केला जातो.
| क्रमांक | कंपनीचे नाव | विद्यमान प्राइस बँड (%) | सुधारित प्राइस बँड (%) |
|---|---|---|---|
| 1 | Alan Scott Enterprises Ltd | 2 | 5 |
| 2 | Ambitious Plastomac Company Ltd | 2 | 5 |
| 3 | Avishkar Infra Realty Ltd | 2 | 1 |
| 4 | Bisil Plast Ltd | 5 | 2 |
| 5 | CHPL Industries Ltd | 2 | 5 |
| 6 | Daikaffil Chemicals India Ltd | 10 | 5 |
| 7 | Dalmia Bharat Sugar and Industries Ltd | 5 | 20 |
| 8 | E-Land Apparel Ltd | 10 | 5 |
| 9 | Ganga Pharmaceuticals Ltd | 5 | 20 |
| 10 | Ginni Filaments Ltd | 5 | 10 |
| 11 | Hemo Organic Ltd | 10 | 5 |
| 12 | Hi-Klass Trading and Investment Ltd | 2 | 5 |
| 13 | IEC Education Ltd | 2 | 5 |
| 14 | India Homes Ltd | 2 | 5 |
| 15 | Jay Bharat Maruti Ltd | 5 | 20 |
| 16 | Jayabharat Credit Ltd | 2 | 5 |
| 17 | Kashyap Tele-Medicines Ltd | 2 | 5 |
| 18 | Maharashtra Scooters Ltd | 5 | 20 |
| 19 | Naperol Investments Ltd | 5 | 20 |
| 20 | Neil Industries Ltd | 5 | 10 |
| 21 | Omnitex Industries India Ltd | 2 | 5 |
| 22 | Parshwanath Corporation Ltd | 2 | 5 |
| 23 | Pro Fin Capital Services Ltd | 5 | 10 |
| 24 | SIL Investments Ltd | 5 | 20 |
| 25 | Sodhani Academy of Fintech Enablers Ltd | 5 | 10 |
| 26 | Switching Technologies Gunther Ltd | 10 | 5 |
| 27 | TCM Ltd | 5 | 10 |
| 28 | Team India Guaranty Ltd | 5 | 10 |
| 29 | Techknowgreen Solutions Ltd | 10 | 5 |
| 30 | Trident Texofab Ltd | 5 | 10 |
| 31 | Triliance Polymers Ltd | 2 | 5 |
| 32 | Tuni Textile Mills Ltd | 20 | 10 |
| 33 | U. H. Zaveri Ltd | 2 | 5 |
| 34 | Valiant Communications Ltd | 2 | 5 |
| 35 | Veerkrupa Jewellers Ltd | 5 | 20 |
| 36 | Virat Industries Ltd | 2 | 5 |
| 37 | Vivanza Biosciences Ltd | 10 | 5 |
स्पेशल मार्जिन कधी लागू होते?
जेव्हा एखाद्या शेअरच्या किंमतीत किंवा त्याच्या ट्रेडिंग व्हॉल्यूममध्ये असामान्य वेगाने वाढ दिसून येते, तेव्हा BSE स्पेशल मार्जिन (Special Margin) लागू करते. हे मार्जिन २५%, ५०% किंवा ७५% पर्यंत असू शकते. अफवा किंवा केवळ अटकळींवरून (Speculations) होणाऱ्या ट्रेडिंगमुळे गुंतवणूकदारांचे संभाव्य नुकसान टाळणे हा यामागील मुख्य हेतू असतो.
BSE द्वारे उचललेली ही सर्व सर्विलांस पाऊले बाजारात पारदर्शकता टिकवून ठेवण्यासाठी, शेअरच्या किंमतींमध्ये होणारी फेरफार (Manipulation) रोखण्यासाठी आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे गुंतवणूकदारांच्या हितसंबंधांचे संरक्षण करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावतात.