तेजसच नाही भारताकडे आहेत 'हे' महाशक्तीशाली विमानं; किंमत आणि फीचर्स माहितीयत का?

भारत आपल्या सीमांचे रक्षण करण्यासाठी आणि कोणत्याही बाह्य आक्रमणाला तोंड देण्यासाठी सदैव सज्ज असतो. यात भारतीय हवाई दलाची (Indian Air Force - IAF) भूमिका अत्यंत महत्त्वाची आहे. भारतीय हवाई दलात 'तेजस' (Tejas) सारख्या स्वदेशी लढाऊ विमान आहे. जो भारतीय हवाईदलाची शान आहे. त्यामुळे त्याच्याबद्दल नेहमीच चर्चा केली जाते. पण तुम्हाला माहितीय का? की फक्त तेजसच नाही तर भारताकडे अनेक आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील अत्याधुनिक आणि शक्तिशाली एअरक्राफ्ट्सचा (Aircrafts) ताफा आहे.

ही विमाने भारताच्या हवाई संरक्षणाचा कणा आहेत आणि त्यांची वैशिष्ट्ये जाणून घेणे भारताच्या सामरिक सामर्थ्याची कल्पना देते. या विमानांमध्ये लढाऊ विमाने (Fighter Jets), वाहतूक विमाने (Transport Aircrafts) आणि हेलिकॉप्टर्स (Helicopters) यांचा समावेश आहे, जे विविध प्रकारच्या मोहिमांसाठी वापरले जातात. चला तर मग, 'तेजस' व्यतिरिक्त भारतीय हवाई दलातील काही प्रमुख आणि शक्तिशाली एअरक्राफ्ट्स आणि त्यांची वैशिष्ट्ये जाणून घेऊया.

1. सुखोई Su-30MKI (Sukhoi Su-30MKI): आकाशातील 'रणगाडा'मूळ देश: रशिया (भारत-रशिया संयुक्त उत्पादन)वैशिष्ट्ये:मल्टी-रोल फायटर: हे विमान हवेतून हवा (Air-to-Air) आणि हवेतून जमीन (Air-to-Surface) अशा दोन्ही प्रकारच्या हल्ल्यांसाठी सक्षम आहे. याची मारक क्षमता आणि इंधन क्षमता प्रचंड आहे, ज्यामुळे ते लांबच्या मोहिमांवर जाऊ शकते. यात 'थ्रस्ट वेक्टरिंग' (Thrust Vectoring) तंत्रज्ञान असल्याने ते हवेत आश्चर्यकारक कसरती (Maneuvers) करू शकते, ज्यामुळे शत्रूच्या विमानांना चकमा देणं सोपं होतं.शस्त्रास्त्रे: सुखोई विविध प्रकारची क्षेपणास्त्रे (मिसाईल), बॉम्ब आणि गन वाहून नेऊ शकते, ज्यात ब्रह्मोस (BrahMos) सारख्या सुपरसोनिक क्रूझ मिसाईलचाही समावेश आहे. भारतीय हवाई दलाच्या ताफ्यात याची संख्या सर्वाधिक आहे, ज्यामुळे ते IAF च्या ताकदीचा आधारस्तंभ मानले जाते.

2. राफेल (Rafale): 'गेम चेंजर' लढाऊ विमानमूळ देश: फ्रान्सवैशिष्ट्ये:ओमनी-रोल (Omni-Role): राफेल हे खऱ्या अर्थाने 'ओमनी-रोल' लढाऊ विमान आहे, म्हणजेच ते एकाच वेळी अनेक भूमिका (जसे की हवाई वर्चस्व, खोलवर मारा, टोही मोहीम) प्रभावीपणे पार पाडू शकते. यात अत्याधुनिक रडार (AESA), इलेक्ट्रॉनिक वॉरफेअर (EW) सिस्टिम आणि मिटीअर (Meteor) एअर-टू-एअर मिसाईलसारखी (ज्याची मारक क्षमता १५० किमीहून अधिक आहे) प्रभावी शस्त्रास्त्रे आहेत. राफेलची गती मॅच 1.8 पेक्षा जास्त आहे आणि त्याची इंधन क्षमता आणि रेंजही चांगली आहे. हे विमान शत्रूच्या हवाई संरक्षण प्रणाली भेदून आत घुसून अचूक हल्ला करण्यास सक्षम आहे.

3. मिराज 2000 (Mirage 2000): 'वज्र' (वज्र हे त्याचे भारतीय नाव आहे)मूळ देश: फ्रान्सवैशिष्ट्ये:बहुपयोगी (Multi-Role): हे विमान हवाई वर्चस्व आणि खोलवर मारा दोन्हीसाठी उत्तम आहे.कारगिल आणि बालाकोटमधील यश:1999 च्या कारगिल युद्धात आणि 2019 च्या बालाकोट एअर स्ट्राइक (Balakot Airstrike) मध्ये या विमानाने महत्त्वाची भूमिका बजावली होती, याची अचूक मारा करण्याची क्षमता सिद्ध झाली आहे. मिराज 2000 हे एक अत्यंत विश्वसनीय आणि सिद्ध (Proven) लढाऊ विमान आहे.

4 मिग-29 (MiG-29): 'बाजी' (भारतीय नाव)मूळ देश: रशियावैशिष्ट्ये:हे मुख्यतः हवाई वर्चस्वासाठी डिझाइन केलेले विमान आहे, जे शत्रूच्या विमानांना प्रभावीपणे रोखू शकते. भारतीय हवाई दलाने या विमानांना वेळोवेळी आधुनिक तंत्रज्ञानाने अपग्रेड केले आहे, ज्यामुळे त्यांची क्षमता अजूनही प्रभावी आहे. हे विमान त्याच्या उत्कृष्ट चपळतेसाठी ओळखले जाते.

5. अपाचे एएच-६४ई हेलिकॉप्टर (AH-64E Apache Attack Helicopter): आकाशातील 'शिकारी'मूळ देश: अमेरिकावैशिष्ट्ये:अटॅक हेलिकॉप्टर: हे जगातील सर्वात प्रगत अटॅक हेलिकॉप्टर्सपैकी एक आहे.हेलफायर (Hellfire) मिसाईल, रॉकेट्स आणि 30 मिमीची चेन गन यांसारख्या शक्तिशाली शस्त्रास्त्रांनी सुसज्ज आहे.लक्ष्य साधण्याची क्षमता: हे हेलिकॉप्टर दिवसा आणि रात्री दोन्ही वेळेस शत्रूची रणगाडे आणि इतर जमिनीवरील लक्ष्ये अचूकपणे शोधून नष्ट करू शकते.अत्याधुनिक सेन्सर्स: यात प्रगत सेन्सर्स आणि फायर कंट्रोल सिस्टिम आहे, ज्यामुळे अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीतही ते प्रभावीपणे काम करते.

6. चिनूक सीएच- 47 एफ हेलिकॉप्टर (CH-47F Chinook Heavy-lift Helicopter): अवजड सामान वाहून नेणारामूळ देश: अमेरिकावैशिष्ट्ये:हे खूप अवजड वस्तू, सैन्य आणि उपकरणे एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेण्यासाठी वापरले जाते. याच्यात दोन मोठे रोटर्स (Rotors) असल्याने ते मोठ्या आणि अवजड वस्तू सहजपणे वाहून नेऊ शकते. दुर्गम आणि उंच पर्वतीय प्रदेशात (उदा. सियाचीन) सैन्य आणि रसद पोहोचवण्यासाठी हे हेलिकॉप्टर अत्यंत महत्त्वाचे आहे.