भारतासह जगभरात इलेक्ट्रिक वाहनांना मोठ्या प्रमाणात प्रोत्साहन दिलं जात आहे. पण अलीकडेच काही संशोधनात असे स्पष्ट झालं आहे की, इलेक्ट्रिक गाड्या प्रत्यक्षात पर्यावरणासाठी फारशा फायदेशीर नाहीत. उलट काही बाबतींत त्या पारंपरिक इंधनावर चालणाऱ्या वाहनांपेक्षा जास्त हानिकारक ठरू शकतात.
EV म्हणजे खरंच "ग्रीन"?
इलेक्ट्रिक गाड्यांचं मुख्य वैशिष्ट्य असं मानलं जातं की, त्या धावताना कोणतंही कार्बन उत्सर्जन करत नाहीत. त्यामुळे वायुप्रदूषण कमी होतं, असा विश्वास आहे. मात्र, एक नविन रिपोर्ट सांगतो की एका EV कारचं एकूण कार्बन उत्सर्जन पारंपरिक गाड्यांपेक्षा 46% अधिक असू शकतं. दुसरीकडे, पेट्रोल-डिझेल गाड्यांचं उत्सर्जन हे सुमारे 26% इतकं असतं.
advertisement
इलेक्ट्रिक गाड्यांचा चेसिस, बॉडी आणि इतर भाग हे पारंपरिक गाड्यांसारखेच असतात. मुख्य फरक असतो तो म्हणजे बॅटरी. EV गाड्यांमध्ये लिथियम-आयन बॅटरी असते, जी रेअर अर्थ मेटल्सपासून तयार केली जाते. एका EV बॅटरीमध्ये साधारणपणे:
8 किलो लिथियम
8 ते 10 किलो कोबाल्ट
35 किलो मॅंगनीज यांसारख्या धातूंचा वापर होतो. हे मेटल्स मिळवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात खनिज उत्खनन करावं लागतं, ज्यामुळे पर्यावरणावर फार मोठा परिणाम होतो. विशेषतः कोबाल्ट आणि निकल यांच्या खाणीतून होणारं प्रदूषण गंभीर आहे.
EV चे वजन आणि प्रदूषण
EV गाड्यांमध्ये बॅटरीमुळे सामान्य गाड्यांच्या तुलनेत वजन जास्त असतं. त्यामुळे टायर आणि ब्रेक पॅड्सवर अधिक दबाव येतो आणि यामुळे निर्माण होणारा पार्टिक्युलेट मॅटर (PM) म्हणजे सूक्ष्म धूळकण पारंपरिक गाड्यांच्या तुलनेत 1850 पट अधिक असतो, असं Emission Analytics च्या रिपोर्टमध्ये नमूद केलं आहे.
जरी एकूण दृष्टिकोनात इलेक्ट्रिक गाड्या संमिश्र परिणाम देत असल्या, तरी शहरी भागात वायुप्रदूषण कमी करणं, ध्वनी प्रदूषण टाळणं आणि फॉसिल फ्युएलवरील अवलंबन कमी करणं यासाठी EV चा उपयोग होऊ शकतो. त्यामुळे EV पूर्णपणे वाईट नाहीत, पण ‘ग्रीन’ म्हणण्याआधी त्याचे सर्व पैलू समजून घेणं गरजेचं आहे.