1000 वर्षांपूर्वीचं मंदिर, जिथे सर्व होतात पूर्ण, या दिवशी असते मोठा उत्सव, श्रद्धा अन् इतिहासाचा अनोखा संगम

कोटेश्वर धाम मंदिर 11 व्या शतकात बांधले गेले. मंदिराच्या मुख्य पुजाऱ्याच्या म्हणण्यानुसार, हे कलचुरी काळातील कारागिरी वापरून बांधले गेले आहे. हे मंदिर 1800 मध्ये अस्तित्वात आले, तर त्याचा व्हरांडा ब्रिटिशकालीन तहसीलदार रामप्रसाद दुबे यांनी 1902 मध्ये बांधला होता. हा ऐतिहासिक वारसा 1958 मध्ये भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ASI) ने संरक्षित स्थळ घोषित केले होते.

हे ऐतिहासिक मंदिर पूर्वेकडे तोंड करून आहे. मंदिराच्या मुख्य भागात मुख मंडप, महामंडप, अंतराल आणि गर्भगृह यांचा समावेश आहे. गोलाकार पायथ्याशी असलेल्या गर्भगृहात शिवलिंगाची स्थापना केली आहे. मंदिराच्या बाहेरील भिंतींवर कलचुरी काळातील अप्रतिम कलाकृती पाहायला मिळतात. याशिवाय मंदिराच्या परिसरात काही खंडित मूर्तीही आढळतात, ज्यावरून त्याचे ऐतिहासिक महत्त्व दिसून येते.

तंत्र-मंत्र साधना आणि ऋषी दधीची तपभूमी : स्मशानभूमी आणि नृसिंह मंदिरामुळे कोटेश्वर धाम मंदिर हे तंत्र-मंत्र साधनेचे केंद्र बनले आहे, असे मानले जाते. हे ठिकाण दधिची ऋषींची तपोभूमी मानली जाते, ज्यांच्या तपश्चर्येचा उल्लेख प्राचीन ग्रंथांमध्येही आढळतो. येथील वातावरण अध्यात्म आणि गूढतेने भरलेले आहे, ज्यामुळे ते आणखी आकर्षक बनते.

भाविकांच्या श्रद्धेचे केंद्र असलेल्या कोटेश्वर धाम मंदिरात दूरदूरवरून भाविक येतात. मध्य प्रदेशसह महाराष्ट्र आणि छत्तीसगड येथूनही भाविक मोठ्या संख्येने येथे येतात. श्रावण महिन्यात शिवभक्त आणि कानवड्या येथे जलाभिषेक करण्यासाठी येतात. या मंदिरात केलेली प्रत्येक इच्छा पूर्ण होते असा विश्वास आहे.

भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ASI) या मंदिराची काळजी घेते. स्थानिक प्रशासन आणि एएसआय यांच्या प्रयत्नातून मंदिराच्या सभोवतालच्या विकास कामांचे नियोजन केले जात आहे. यामुळे मंदिराच्या ऐतिहासिक वारशाचे संरक्षण तर होईलच, पण पर्यटनाच्या दृष्टीनेही हे ठिकाण अधिक प्रसिद्ध होईल. कोटेश्वर धाम मंदिराचे ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्व हे वर्षभर भाविकांचे आवडते ठिकाण बनते. महाशिवरात्री आणि सावन महिन्यात येथे भाविकांची गर्दी होते. यावेळी मंदिरातील वातावरण भक्ती आणि आध्यात्मिक उर्जेने भरलेले असते.