Knowledge Story : कुत्र्याचे शेपूट वाकडेच का असते? त्यामागचं वैज्ञानिक कारण काय?

'कुत्र्याचं शेपूट वाकडं ते वाकडंच!' ही म्हण तुम्ही स्वतः ऐकली असेलच, बरोबर ना? कुत्र्यांची शेपटी अर्धवर्तुळाकार असते. पण असे का असते? तुम्हाला माहीत आहे का? यामागे काही वैज्ञानिक कारण आहे का? चला तर मग जाणून घेऊया...

काही वैज्ञानिकांचा असा विश्वास आहे की, कुत्र्याच्या शेपटीचा हजारो वर्षांचा उत्क्रांतीचा इतिहास आहे. संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, अनेक कुत्र्यांच्या जातींचे पूर्वज प्राचीन काळी आर्किट प्रदेशात राहत होते. यामुळे, ते थंडीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी अनेकदा आपले शरीर झाकण्यासाठी शेपटीला वळवून ठेवतात.

कधीकधी कुत्रे विश्रांती घेताना आपले शरीर उबदार ठेवण्यासाठी शेपटीला आपल्या नाकावर ठेवतात. शेपटीला वळवून झोपण्याची ही पद्धत्त हळूहळू सवयीची होते. तसेच, कुत्रे नेहमी आपले शेपूट जमिनीपासून दूर ठेवण्याचा प्रयत्न करतात. शिवाय, वाघ आणि सिंहांसारख्या शेपूट असलेल्या प्राण्यांचा पाठलाग करताना कुत्र्याचे शेपूटही 'ड्रॅग' म्हणून काम करते. म्हणजे, जेव्हा कुत्रा धावतो, तेव्हा तो शेपटीच्या वाऱ्याचा वेग वापरून आपल्या शरीराचा समतोल राखतो.

बहुतेक कुत्र्यांची शेपटी वक्र असते; जगात असे अनेक कुत्रे आहेत ज्यांची शेपटी वक्र नसते. काही कुत्रे असेही आहेत ज्यांना शेपूट नसते. पण ज्या कुत्र्यांना शेपूट असते ती वक्र का असतात?

आता प्रश्न असा आहे की कुत्र्याच्या शेपटीला डॉक (शेपटी कापणे) करणे शक्य आहे की नाही. उत्तर असे आहे की, ज्या बहुतेक कुत्र्यांच्या जातींना डॉक केलेली शेपटी असते, त्या नैसर्गिकरित्या त्यांची शेपटी डॉक करू शकत नाहीत. आता जर कोणी शस्त्रक्रियेद्वारे कृत्रिमरित्या हे करू इच्छित असेल, तर ते शक्य आहे. पण अशी कृती निश्चितपणे अमानवी आणि बेकायदेशीर आहे.

कुत्र्यांच्या अनेक जाती आहेत ज्यांची शेपटी सरळ असते. अशा कुत्र्यांना नैसर्गिकरित्या सरळ शेपूट असते. हे कोणत्याही रोगाचे लक्षण नाही. जगात कुत्र्यांच्या अनेक जाती आहेत ज्यांना शेपूट नसते. यामध्ये फ्रेंच बुलडॉग, बोस्टन टेरियर आणि वेल्श कोर्गी यांसारख्या जातींचा समावेश आहे.

असे अनेक कुत्रे आहेत ज्यांना कोणतेही शेपूट नसते कारण त्यांच्या मालकांनी त्यांची शेपटी कापली असते. पाळीव कुत्र्यांच्या शेपटीला डॉक करणे ही पाश्चिमात्य देशांमध्ये एक सामान्य प्रथा आहे.

जर तुमच्या पाळीव प्राण्याची शेपटी नैसर्गिकरित्या वक्र असेल तर निश्चितपणे कोणतीही समस्या नाही. तथापि, जर ती असामान्यपणे वक्र असेल किंवा वाकण्यास सुरुवात झाली असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

कुत्र्याचे शेपूट त्याच्या पाठीच्या कण्यासोबत वाढते. वक्र असण्याचा अर्थ असा नाही की, कुत्र्याचा पाठीचा कणाही वक्र आहे. कशेरुकी प्राणी असल्याने, त्यांची शेपटी थेट पाठीच्या कण्याशी जोडलेली असते. अहवालानुसार, कुत्र्याचे शेपूट त्याच्या पाठीच्या कण्याशी खिळ्यासारखे जोडलेले असते. यामुळेच कुत्र्यांना अर्ध-कशेरुकी (hemi-vertebrates) म्हणतात.