जोतिबाच्या यात्रेत गुलालाची उधळण आणि सासनकाठ्यांचा थाट, 5 लाखांहून अधिक भाविक जोतिबा डोंगरावर दाखल, Video
- Published by:Mohan Najan
- Reported by:Niranjan Kamat
Last Updated:
या सोहळ्यासाठी तब्बल पाच लाखांहून अधिक भाविक जोतिबा डोंगरावर दाखल झाले आहेत. 'जोतिबाच्या नावानं चांगभलं' च्या जयघोषात आणि गुलालाच्या मुक्त उधळणीत अवघा डोंगर भक्तिमय वातावरणात न्हाऊन निघाला आहे.
कोल्हापूर : कोल्हापूर जिल्ह्यातील वाडी रत्नागिरी येथील श्री क्षेत्र जोतिबा डोंगरावर दख्खनचा राजा श्री जोतिबा देवाच्या चैत्र यात्रेला 11 एप्रिल 2025 पासून पारंपरिक पद्धतीने प्रारंभ झाला आहे. आज, 12 एप्रिल या चैत्र यात्रेचा मुख्य दिवस. या सोहळ्यासाठी तब्बल पाच लाखांहून अधिक भाविक जोतिबा डोंगरावर दाखल झाले आहेत. 'जोतिबाच्या नावानं चांगभलं' च्या जयघोषात आणि गुलालाच्या मुक्त उधळणीत अवघा डोंगर भक्तिमय वातावरणात न्हाऊन निघाला आहे. गगनचुंबी सासनकाठ्यांची मिरवणूक, पारंपरिक वाद्यांचा गजर आणि पालखी सोहळ्याने या यात्रेची रंगत आणखी वाढली आहे. यासंदर्भात श्री ज्योतिबा देवाचे पुजारी सूरज उपाध्याय यांनी सविस्तर माहिती दिली.
यात्रेचा प्रारंभ आणि धार्मिक विधी
जोतिबा चैत्र यात्रेची सुरुवात 8 एप्रिल रोजी कामदा एकादशीच्या मुहूर्तावर झाली. यंदाच्या यात्रेसाठी जोतिबा मंदिर 11 एप्रिलच्या पहाटे उघडल्यानंतर तब्बल 79 तास भाविकांसाठी दर्शनासाठी खुले राहणार आहे, म्हणजेच 14 एप्रिलच्या रात्री 11 वाजेपर्यंत मंदिराचे दरवाजे बंद होणार नाहीत. आज, 12 एप्रिल रोजी पहाटे 5 वाजता शासकीय महाभिषेक आणि महापूजा संपन्न झाली. सकाळी 10 वाजता धुपारतीचा सोहळा पार पडला, तर दुपारी 12 वाजता मानाच्या सासनकाठ्यांच्या मिरवणुकीला जिल्हाधिकारी अमोल येडगे यांच्या हस्ते पूजनाने सुरुवात झाली.
advertisement
सायंकाळी 5:45 वाजता हस्त नक्षत्रावर जोतिबा देवाचा भव्य पालखी सोहळा तोफांच्या सलामीने श्री यमाई मंदिराकडे मार्गस्थ होणार आहे. हा सोहळा यात्रेचे प्रमुख आकर्षण मानला जातो, ज्यामध्ये लाखो भाविक सहभागी होतात.
सासनकाठ्यांचा थाट आणि पारंपरिक उत्साह
जोतिबा चैत्र यात्रेचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे मानाच्या सासनकाठ्या. या 20 ते 80 फूट उंचीच्या गगनचुंबी काठ्या भाविक खांद्यावर घेऊन हलगी, पिपाणी आणि सनईच्या तालावर नाचत मिरवणुकीत सहभागी होतात. यंदा सुमारे 108 मानाच्या सासनकाठ्या डोंगरावर दाखल झाल्या आहेत, ज्यापैकी सातारा जिल्ह्यातील पाडळी येथील सासनकाठीला पहिला मान आहे. त्यानंतर मौजे विहे, कसबा डिग्रज, हिम्मतबहाद्दूर चव्हाण आणि कसबा सांगाव यांच्या काठ्यांचा क्रमांक लागतो.
advertisement
बेळगाव येथून 127 किलोमीटर पायी चालत आलेली सासनकाठी 8 एप्रिल रोजी मंदिरात दाखल झाली, ज्याचे स्वागत मोठ्या उत्साहात करण्यात आले. सासनकाठ्यांवर जोतिबाचे वाहन असलेला घोडा, तुरा आणि ध्वजपताका यांनी सजावट केली जाते. मिरवणुकीत बैलगाड्या, भालदार, चोपदार, हत्ती आणि उंट यांचा समावेश असतो, ज्यामुळे हा सोहळा ऐतिहासिक आणि भक्तिमय थाटाने परिपूर्ण होतो.
advertisement
गुलाल आणि खोबऱ्याची उधळण
चैत्र यात्रेत गुलाल आणि खोबऱ्याची उधळण हे आणखी एक अनोखे दृश्य आहे. भाविक गुलालाची मुक्त उधळण करत जोतिबाच्या नावाचा जयघोष करतात, ज्यामुळे संपूर्ण डोंगर गुलाबी रंगाने रंगून जातो. पालखीवर बंदी नाणी आणि नारळ अर्पण केले जातात, जे भक्ती आणि उत्साहाचे प्रतीक मानले जाते. यंदा नारळ, खोबरे आणि गुलालाचे ट्रक डोंगरावर दाखल झाले असून, व्यापारी आणि पुजारी घरांनी भाविकांसाठी निवास आणि दुकानांची व्यवस्था केली आहे.
advertisement
भाविकांचा उत्साह आणि प्रशासकीय व्यवस्था
महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, गुजरात आणि गोवा येथून सुमारे सात ते आठ लाख भाविक या यात्रेत सहभागी होण्याची शक्यता आहे. गेल्या दोन दिवसांपासून लाखो भाविक डोंगरावर दाखल होत असून, अनेकजण पायी चालत, बैलगाड्या किंवा खासगी वाहनांनी येत आहेत. रणरणत्या उन्हातही भाविकांचा उत्साह अखंड आहे आणि चांगभलंचा गजर अवघ्या परिसरात घुमत आहे.
advertisement
यात्रा सुरक्षित आणि सुव्यवस्थित पार पडावी यासाठी जिल्हा प्रशासन, पोलिस प्रशासन आणि पश्चिम महाराष्ट्र देवस्थान समितीने चोख नियोजन केले आहे. मंदिर परिसरात सीसीटीव्ही कॅमेरे, ड्रोनद्वारे निगराणी आणि वैद्यकीय सुविधांसह 24 तास रुग्णवाहिका उपलब्ध आहेत. कोल्हापूर, सांगली आणि सातारा येथून जोतिबा डोंगरासाठी विशेष बससेवा सुरू करण्यात आल्या असून, प्रत्येक 5 मिनिटांनी बसफेरीचे नियोजन आहे. सामाजिक संस्थांनी अन्नछत्रांचे आयोजन केले असून, यमाई मंदिर परिसर आणि डोंगरावर स्वच्छतेची विशेष काळजी घेण्यात आली आहे.
advertisement
जोतिबा चैत्र यात्रेची पौराणिक पार्श्वभूमी
जोतिबा मंदिर हे बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक मानले जाते आणि याला केदारनाथ किंवा वाडी रत्नागिरी असेही संबोधले जाते. पौराणिक कथेनुसार, जोतिबा देवाने महालक्ष्मी देवीला राक्षसांविरुद्धच्या युद्धात मदत केली होती. त्यानंतर करवीर निवासिनी अंबाबाईच्या विनंतीवरून ते वाडी रत्नागिरी येथे स्थायिक झाले. चैत्र यात्रेची परंपरा यमाई देवी आणि जोतिबा यांच्या पुनर्मीलनाशी जोडली जाते. दरवर्षी चैत्र पौर्णिमेला यमाई देवी जोतिबा डोंगरावर येते आणि सासनकाठ्यांसह पालखी सोहळा तिच्या भेटीसाठी निघतो.
यात्रेचे सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व
जोतिबा चैत्र यात्रा केवळ धार्मिक सोहळा नसून, ती एक सांस्कृतिक आणि सामाजिक उत्सव आहे. या यात्रेत महाराष्ट्र आणि दक्षिण भारतातील विविध समुदाय एकत्र येतात, ज्यामुळे सामाजिक ऐक्य आणि परंपरांचे जतन होते. गुलालाची उधळण, सासनकाठ्यांचे नृत्य आणि चांगभलंचा गजर यामुळे हा सोहळा प्रत्येकासाठी अविस्मरणीय ठरतो. यंदा भाविकांनी पाऊसमान चांगले व्हावे आणि रोगराई येऊ नये, अशी प्रार्थना जोतिबाला केली आहे.
दख्खनचा राजा श्री जोतिबाची चैत्र यात्रा 2025 ही भक्ती, उत्साह आणि परंपरांचा संगम आहे. पाच लाखांहून अधिक भाविकांच्या उपस्थितीत, गुलालाने रंगलेला डोंगर आणि सासनकाठ्यांच्या मिरवणुकीने हा सोहळा अवघ्या महाराष्ट्राचे लक्ष वेधून घेत आहे. यात्रेचा समारोप 14 एप्रिल रोजी रात्री मंदिराचे दरवाजे बंद होण्यासह होईल, पण जोतिबाच्या भक्तीचा गजर आणि चांगभलंचा नाद भाविकांच्या मनात कायम राहील.
Location :
Kolhapur,Maharashtra
First Published :
April 12, 2025 6:39 PM IST
मराठी बातम्या/अध्यात्म/Temples/
जोतिबाच्या यात्रेत गुलालाची उधळण आणि सासनकाठ्यांचा थाट, 5 लाखांहून अधिक भाविक जोतिबा डोंगरावर दाखल, Video
