TRENDING:
मुंबई : बटाटा ही आपल्या रोजच्या आहारातील अत्यंत महत्त्वाची आणि हमखास वापरली जाणारी भाजी आहे. नाश्त्यापासून रात्रीच्या जेवणापर्यंत बटाट्याशिवाय अनेक पदार्थ अपूर्ण वाटतात. स्वस्त, चविष्ट आणि पटकन शिजणारी भाजी म्हणून बटाटे बहुतेक घरांमध्ये साठवून ठेवले जातात. मात्र, दीर्घकाळ साठवणूक केल्यास बटाट्यांवर येणारे हिरवे डाग किंवा फुटणारे अंकुर आरोग्यासाठी धोक्याची घंटा ठरू शकतात. अनेकदा लोक हे बदल दुर्लक्षित करून असे बटाटे वापरतात आणि याच ठिकाणी गंभीर आरोग्य समस्या सुरू होतात.
advertisement
कृषी तज्ज्ञांच्या मते, बटाटे जास्त काळ प्रकाश, उष्णता किंवा दमट वातावरणात ठेवले गेले तर त्यांच्यात नैसर्गिकरित्या काही विषारी घटक तयार होऊ लागतात. या घटकांना ‘ग्लायकोअल्कलॉइड’ असे म्हटले जाते. त्यामध्ये सोलानाइन आणि चाकोनाइन हे दोन घटक विशेषतः घातक मानले जातात. बटाट्याचा रंग हिरवट होणे किंवा त्याला अंकुर फुटणे म्हणजे त्यामध्ये या विषारी द्रव्यांचे प्रमाण वाढल्याचे लक्षण असते. दिसायला साधा वाटणारा बटाटा आतून शरीरासाठी अपायकारक ठरू शकतो.
काय परिणाम होतो?
अंकुरलेले किंवा हिरवे बटाटे खाल्ल्यानंतर त्याचे परिणाम काही तासांतच दिसून येऊ शकतात. सुरुवातीला पोटात जडपणा, जळजळ आणि मळमळ जाणवते. त्यानंतर उलट्या, पोटदुखी आणि अतिसाराचा त्रास होऊ शकतो. काही लोकांना चक्कर येणे, डोकेदुखी आणि तीव्र अशक्तपणा जाणवतो. गंभीर परिस्थितीत ताप येणे, शरीरातील पाणी कमी होणे तसेच मज्जासंस्थेवर परिणाम होण्याची शक्यताही नाकारता येत नाही. लहान मुले, वृद्ध व्यक्ती आणि आधीपासून आजार असलेल्या लोकांसाठी हा धोका अधिक गंभीर ठरतो.
अनेकांना असे वाटते की बटाटे उकळून, तळून किंवा नीट शिजवून घेतल्यास त्यातील विषारीपणा नष्ट होतो. मात्र, हा एक मोठा गैरसमज आहे. सोलानाइनसारखी विषारी संयुगे उच्च तापमानातही पूर्णपणे नष्ट होत नाहीत. त्यामुळे शिजवलेले असले तरी अंकुरलेले किंवा हिरवे बटाटे आरोग्यास हानीकारक ठरू शकतात. म्हणूनच पोषणतज्ज्ञ आणि डॉक्टर असे बटाटे वापरण्याचा सल्ला देत नाहीत.
काय काळजी घ्यावी?
बटाटे सुरक्षित ठेवण्यासाठी योग्य साठवणूक करणे अत्यंत आवश्यक आहे. बटाटे नेहमी थंड, कोरड्या आणि अंधाऱ्या जागेत ठेवावेत. थेट सूर्यप्रकाश किंवा कृत्रिम प्रकाशापासून त्यांना दूर ठेवणे महत्त्वाचे आहे. प्लास्टिकच्या पिशव्यांमध्ये बटाटे साठवण्याऐवजी कागदी किंवा ज्यूटच्या पिशव्यांचा वापर करावा, जेणेकरून हवा खेळती राहील. तसेच, कांद्याबरोबर बटाटे ठेवू नयेत, कारण कांद्यामुळे बटाट्यांना लवकर अंकुर फुटतात.
जर बटाट्यावर जास्त अंकुर आले असतील किंवा त्याचा रंग स्पष्टपणे हिरवा झाला असेल, तर तो बटाटा फेकून देणेच सर्वात सुरक्षित पर्याय आहे. थोडे पैसे वाचवण्याच्या नादात असे बटाटे खाल्ल्यास आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात.