विमान प्रवास आता सामान्य माणसाच्या जीवनाचा एक भाग बनला आहे. पण खराब हवामान, तांत्रिक बिघाड, किंवा एअरलाईनच्या अंतर्गत समस्यांमुळे किंवा इतर कोणत्याही कारणास्तव विमाने रद्द होऊ शकतात. याचा परिणाम केवळ प्रवाशांवरच नाही, तर विमान कंपनीवरही होतो. तर, विमान रद्द झाल्यावर एअरलाईनला किती नुकसान होते? आणि त्यांना कोणते अतिरिक्त खर्च करावे लागतात? पहा...
advertisement
लाखो-कोट्यवधींचे होते नुकसान
अलीकडेच, देशभरात विविध कारणांमुळे अनेक विमाने रद्द केली जात आहेत. यामुळे प्रवाशांसोबतच विमान कंपन्यांनाही तोटा होत आहे. कंपन्यांनी विमान रद्द करताच त्यांना प्रवाशांना परतावा द्यावा लागतो किंवा त्यांना दुसऱ्या विमानात जागा द्यावी लागते. एखादे विमान रद्द झाल्यामुळे विमान कंपनीला होणारे आर्थिक नुकसान अनेक घटकांवर अवलंबून असते. यामध्ये विमानाचा आकार, मार्ग, प्रवाशांची संख्या, रद्द करण्याचे कारण आणि कंपनीचे करार यांचा समावेश होतो. सरासरी, एक विमान रद्द झाल्यामुळे विमान कंपनीला लाखो ते कोटी रुपयांचे नुकसान होऊ शकते. हे नुकसान वेगवेगळ्या मार्गांनी मोजले जाते.
इतक्या जणांना द्यावे लागतात पैसे
भारतातील डीजीसीए (DGCA) च्या नियमांनुसार, जर एखाद्या विमान कंपनीने प्रवाशाला 24 तास आधी माहिती न देता विमान रद्द केले, तर तिला प्रवाशाला पूर्ण परतावा देणे बंधनकारक आहे. यासोबतच, भरपाई (Compensation) देखील द्यावी लागू शकते. विमान रद्द झाल्यानंतर, विमान कंपन्यांना केवळ प्रवाशांच्या तिकिटांमुळेच नुकसान होत नाही, तर त्यांना पायलट, केबिन क्रू, ग्राउंड क्रू आणि तांत्रिक टीमला देखील पैसे द्यावे लागतात. शिवाय, यामुळे शिफ्टचे वेळापत्रक बिघडते, ज्यामुळे पुढील विमानांवरही परिणाम होतो.
ब्रँड इमेजवरही होतो परिणाम
याव्यतिरिक्त, विमान कोणत्या धावपट्टीवरून (Runway) आणि किती वाजता उड्डाण करेल याचे वेळापत्रकही आधीच निश्चित केलेले असते. विमान रद्द झाल्यामुळे या 'स्लॉट'साठी (Slot) विमान कंपन्या मोठी रक्कम भरतात, ती वाया जाते, ज्यामुळेही नुकसान होते. विमान उड्डाणापूर्वी तयार केले जाते; त्यात इंधन आणि इतर वस्तू तपासल्या जातात. एकदा विमान रद्द झाल्यावर, राहिलेले इंधन नंतर वापरले जाते, परंतु विमान पुन्हा उडण्यापूर्वी नवीन देखभाल (Maintenance) आणि सुरक्षा तपासणी (Safety Checks) आवश्यक असते, जो एक अतिरिक्त खर्च असतो. यासोबतच, वारंवार विमाने रद्द झाल्यामुळे त्यांच्या ब्रँड इमेजवरही (Brand Image) परिणाम होतो.
अंदाजित हिशेब खालीलप्रमाणे आहे
- देशांतर्गत विमान (लहान विमान, 150 जागा): प्रत्येक रद्द झालेल्या विमानाच्या मागे 20-50 लाख रुपयांचे नुकसान.
- आंतरराष्ट्रीय विमान (मोठे विमान, 300 जागा): 1-3 कोटी रुपयांपर्यंत नुकसान.
उदाहरणार्थ, एअर इंडियासारख्या कंपनीचे मोठे विमान रद्द झाल्यास, तिकीट परतावा, भरपाई आणि परिचालन खर्चामुळे (Operational Costs) 2 कोटी रुपयांपर्यंत नुकसान होऊ शकते.
हे ही वाचा : साप-विंचूपेक्षाही खतरनाक आहेत 'या' 5 मुंग्या; एकदा चावल्या की, थेट जीवच जातो!
हे ही वाचा : Scorpion Venom Price : विंचवाचे विष आहे तरी किती महागात? 1 ग्रॅमची किंमत ऐकून बसेल धक्का!