हे संकट किती मोठे आहे, याचा अंदाज जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) आकडेवारीवरून येतो. त्यानुसार, जगात दर 7 पैकी 1 तरुण कोणत्या ना कोणत्या मानसिक समस्येशी झुंज देत आहे. भारतातही परिस्थिती वेगळी नाही. चिंता (Anxiety), नैराश्य (Depression) आणि तणाव आज तरुणाईला पोखरत आहेत. मानसोपचार तज्ज्ञांच्या मते, या समस्येची मुळे सामाजिक, वैयक्तिक आणि तांत्रिक बदलांमध्ये दडलेली आहेत. चला, त्यांच्या नजरेतून या मानसिक वादळाची कारणे समजून घेऊया...
advertisement
आजची तरुणाई अस्वस्थ का आहे?
- स्पर्धेचा महापूर : अभ्यास आणि करिअरमध्ये सर्वोत्तम कामगिरी करण्याचा दबाव तरुणांना सतत तणावाखाली ठेवत आहे.
- सोशल मीडियाचा सापळा : इतरांचे आनंदी आणि यशस्वी आयुष्य पाहून स्वतःच्या आयुष्याबद्दल एक प्रकारचा न्यूनगंड तयार होत आहे. या तुलनेच्या चक्रात तरुण अडकत चालले आहेत.
- संवादाची पोकळी : कुटुंब आणि मित्रांसोबतचा मोकळा संवाद कमी झाल्याने एकटेपणाची भावना वाढत आहे. मनातल्या गोष्टी मनातच दाबून ठेवल्या जात आहेत.
- इतर कारणे : नात्यांमधील तणाव, अपयशाची भीती, अपुरी झोप आणि व्यसनाधीनता यांसारख्या गोष्टी या आगीत तेल ओतण्याचे काम करत आहेत. कोविड-19 नंतर वाढलेल्या ऑनलाइन जीवनशैलीमुळे शारीरिक हालचाली कमी झाल्या आहेत, ज्यामुळे त्यांची मानसिक ऊर्जाही खचत आहे.
ही धोक्याची घंटा वेळीच ओळखा!
- स्वभावातील बदल : छोट्या-छोट्या गोष्टींवरून चिडचिड होणे, अचानक खूप राग येणे किंवा विनाकारण उदास वाटणे.
- रस कमी होणे : पूर्वी आवडणाऱ्या कामात किंवा अभ्यासात मन न लागणे, एकाग्रता कमी होणे.
- झोप आणि भूकेत बदल : रात्री झोप न लागणे किंवा दिवसा खूप झोप येणे, तसेच भूक अचानक खूप वाढणे किंवा कमी होणे.
- एकटेपणाची ओढ : मित्र आणि कुटुंबापासून दूर राहणे, गर्दीत असूनही एकटेपणा जाणवणे.
- सततची चिंता : मनात सतत भीती किंवा अस्वस्थता जाणवणे, भविष्याबद्दल नकारात्मक विचार येणे.
- आत्मविश्वासाची कमतरता : स्वतःला कमी लेखणे, आपण काहीच करू शकत नाही, असे विचार मनात घोळत राहणे.
- शारीरिक त्रास : काही तरुणांमध्ये डोकेदुखी, थकवा आणि अंगदुखी यांसारखी शारीरिक लक्षणेही दिसू लागतात.
जर ही लक्षणे तुम्हाला काही आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ जाणवत असतील, तर ती मानसिक समस्येची सुरुवात असू शकते. अशावेळी मदत घेणे गरजेचे आहे.
स्वतःला कसे सावराल? आशेचा किरण...
- पुरेशी झोप घ्या : रोज 7-8 तासांची शांत झोप तुमच्या मनाला ताजेतवाने ठेवते.
- सोशल मीडियाला मर्यादा घाला : त्याचा वापर सकारात्मक गोष्टींसाठी करा आणि आभासी जगापेक्षा खऱ्या जगात जगा.
- संवाद साधा : तुमच्या मनात काय चालले आहे, हे तुमच्या विश्वासू व्यक्तीला, मित्राला किंवा कुटुंबातील सदस्याला नक्की सांगा.
- व्यायाम आणि ध्यान : रोज थोडा वेळ व्यायाम किंवा ध्यानासाठी काढा. यामुळे तणाव कमी होण्यास खूप मदत होते.
- मदत मागायला लाजू नका : गरज वाटल्यास मानसोपचार तज्ज्ञांची (Professional Help) मदत घेणे हा कमजोरीचा नाही, तर सामर्थ्याचा संकेत आहे.
- ब्रेक घ्या : अभ्यास आणि कामाच्या व्यापातून स्वतःच्या मानसिक विश्रांतीसाठी वेळ काढायला विसरू नका.
तुमच्या मानसिक आरोग्याची काळजी घेण्यासाठी तुम्ही कोणता मार्ग निवडाल? लक्षात ठेवा, तुम्ही एकटे नाही आणि योग्य वेळी उचललेले एक पाऊल तुमचे आयुष्य बदलू शकते.
हे ही वाचा : Health Tips : 'या' फळापुढे महागडी फळंही होतात फेल, डोळे आणि हृदयासह संपूर्ण शरीरासाठी वरदान!
हे ही वाचा : Helath Tips : रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झालीये? आहारात हे पदार्थ करा समावेश, राहाल तंदुरुस्त