स्ट्रोकची सर्वात धोकादायक गोष्ट म्हणजे तो अचानक येतो, जणू काही शांत आकाशात अचानक वीज कडाडावी. पण खरं तर, इतर अनेक आजारांप्रमाणे आपलं शरीर या मोठ्या धोक्याची सूचना आधीच देत असतं. हे धोक्याचे संकेत किंवा लक्षणं आपण वेळीच ओळखली, तर मोठं नुकसान टाळता येऊ शकतं. चला, तर मग आपल्या शरीराची ही भाषा समजून घेऊया.
advertisement
स्ट्रोक म्हणजे नेमकं काय?
ही लक्षणं जाणून घेण्यापूर्वी, स्ट्रोक म्हणजे काय हे सोप्या भाषेत समजून घेऊ. आपल्या मेंदूला सतत रक्तपुरवठ्याची गरज असते. जेव्हा मेंदूच्या एखाद्या भागाला होणारा रक्तपुरवठा अचानक थांबतो किंवा त्यात गंभीर अडथळा येतो, तेव्हा त्या भागाच्या पेशी मृत होऊ लागतात. यालाच 'स्ट्रोक' किंवा 'ब्रेन अटॅक' म्हणतात. जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) आणि अमेरिकन स्ट्रोक असोसिएशनच्या मते, स्ट्रोकची लक्षणं लवकर ओळखून तातडीने वैद्यकीय मदत घेतल्यास रुग्णाचा जीव वाचवता येतो आणि अपंगत्वही टाळता येतं.
शरीराने दिलेले धोक्याचे इशारे
स्ट्रोक येण्यापूर्वी शरीर अनेकदा काही विशिष्ट संकेत देतं. ही लक्षणं अचानक दिसू शकतात आणि काही क्षणांपुरती असून नाहीशीही होऊ शकतात. पण त्याकडे दुर्लक्ष करणं महागात पडू शकतं.
- असह्य डोकेदुखी: तुम्हाला यापूर्वी कधीही अनुभवली नसेल, अशी अचानक आणि प्रचंड डोकेदुखी सुरू होणे.
- दृष्टीवर परिणाम: अचानकपणे अस्पष्ट किंवा दुहेरी दिसू लागणे. डोळ्यासमोर अंधारी येणे.
- शरीराची एक बाजू बधीर होणे: विशेषतः चेहरा, एक हात किंवा एका पायाला अचानक मुंग्या येणे किंवा तो भाग पूर्णपणे सुन्न पडणे.
- बोलण्यात अडचण: बोलताना जीभ जड होणे, शब्द अडखळणे किंवा समोरच्या व्यक्तीचं बोलणं समजण्यात अडचण येणे.
- तोल जाणे: चालताना अचानक तोल जाणे किंवा चक्कर येऊन अडखळायला होणे.
- चेहऱ्यावर परिणाम: हसताना किंवा बोलताना चेहऱ्याची एक बाजू खाली झुकणे. याला 'फेशियल ड्रूप' (Facial Droop) असंही म्हणतात.
- गोंधळलेली अवस्था: अचानक गोंधळल्यासारखं होणे, साध्या गोष्टी आठवण्यास त्रास होणे किंवा योग्य शब्द न सुचणे.
तुम्हाला स्वतःमध्ये किंवा इतरांमध्ये यापैकी कोणतीही लक्षणं दिसल्यास, अजिबात वेळ वाया न घालवता सावध होण्याची गरज आहे.
ब्रेन ॲन्युरिझमचा (Brain Aneurysm) धोका
अचानक आणि तीव्र डोकेदुखी हे 'सबअरॅकनॉइड हॅमरेज' (Subarachnoid Hemorrhage) या गंभीर समस्येचंही लक्षण असू शकतं. ही समस्या मेंदूतील रक्तवाहिनीला (धमनी) आलेल्या फुग्यासारख्या सुजेमुळे होते, ज्याला 'ॲन्युरिझम' म्हणतात. हा फुगा फुटल्यावर मेंदूमध्ये रक्तस्राव होतो. याची लक्षणे खालीलप्रमाणे असू शकतात:
- मान अचानक ताठ होणे किंवा दुखणे.
- विजेचा धक्का बसावा तशी तीव्र डोकेदुखी.
- डोळ्यांची हालचाल करताना त्रास होणे.
ही लक्षणं स्ट्रोक किंवा ॲन्युरिझम या दोन्हीपैकी कशाचीही असू शकतात. त्यामुळे या संकेतांकडे कधीही दुर्लक्ष करू नका. अशी लक्षणं दिसल्यास एका क्षणाचाही विलंब न करता त्वरित रुग्णालयात संपर्क साधा. लक्षात ठेवा, तुमचा एक योग्य निर्णय एखाद्याचा जीव वाचवू शकतो.
हे ही वाचा : Global Handwashing Day : एका तासात किती वेळा हात धुवावेत? वाचा निरोगी राहण्यासाठीचा 'स्वच्छता मंत्र'
हे ही वाचा : वजन कमी करण्यासाठी चिया सीड्स की भोपळ्याच्या बिया, दोन्हीपैकी सर्वोत्तम पर्याय कोणता?