बीजिंग: चीनची मध्यवर्ती बँक (पीपल्स बँक ऑफ चायना - PBOC) बाजारातून पैसा काढून घेण्याचे एक मोठे पाऊल उचलत आहे. २४ नोव्हेंबरला बँक जवळपास १२० अब्ज युआनची २८ दिवसांसाठी 'रोख ठेव योजना' (Cash Deposit Scheme) सुरू करणार आहे.
advertisement
सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास चीन आपल्या अर्थव्यवस्थेतील तरलता (Liquidity) म्हणजे बाजारात फिरणारे चलन काही काळासाठी कमी करण्याच्या तयारीत आहे. या निर्णयाचा थेट परिणाम जागतिक बाजारपेठेवर होणार आहे, विशेषतः सोन्यावर. कारण जेव्हा एखाद्या मोठ्या अर्थव्यवस्थेत अनिश्चितता वाढते, तेव्हा लोक गुंतवणुकीसाठी 'सोने' या सुरक्षित पर्यायाकडे मोठ्या प्रमाणात धाव घेतात.
याचा अर्थ काय?
ही योजना बाजारात उपलब्ध असलेल्या रोख रकमेचे प्रमाण तात्पुरते कमी करणारी आहे. या प्रक्रियेला अर्थशास्त्राच्या भाषेत Liquidity Tightening असे म्हणतात. जेव्हा एखादा देश अशी योजना आणतो, तेव्हा तो बाजारातून काही काळासाठी पैसा अक्षरशः 'खेचून' घेतो. परिणामी बाजारात फिरणारे चलन कमी होते. याचा थेट परिणाम खर्च आणि नवीन गुंतवणूक या दोहोंवर 'ब्रेक' लावू शकतो. यामुळे लोक विचारपूर्वक पैसे खर्च करतात, नवीन गुंतवणुकीत अडथळे येतात आणि कंपन्याही अधिक सावध पवित्रा घेतात, ज्यामुळे अर्थव्यवस्थेत एक प्रकारची 'जडता' येते.
शेअर बाजारावर परिणाम आणि सोन्याकडे धाव
बाजारात पैशाची आवक (Cash Flow) कमी झाल्यास शेअर बाजारात अस्थिरता वाढू शकते आणि मोठी उलथापालथ होण्याची शक्यता असते. अनेकदा अशा अस्थिर आणि अनिश्चित वातावरणात गुंतवणूकदार सुरक्षित ठिकाणांच्या शोधात असतात. अशा वेळी जगातील गुंतवणूकदारांचे पहिले आणि सर्वात आवडते सुरक्षित ठिकाण म्हणजे सोने. सोने नेहमीच सुरक्षित गुंतवणूक मानले जाते, कारण त्याचा जोखीम (Risk) कमी असतो, दीर्घकाळात त्याची किंमत तुलनेने स्थिर राहते आणि आर्थिक चढ-उतारांदरम्यान ते मोठ्या नुकसानीपासून गुंतवणूकदारांचे संरक्षण करते. चीनच्या या कृतीमुळे बाजारात रोख रकमेचा प्रवाह कमी होईल, अनिश्चितता वाढेल आणि त्यामुळे गुंतवणूकदार सोन्याकडे वळू शकतील, असा स्पष्ट संकेत मिळत आहे.
भारतासाठी आव्हान आणि सोन्याचे वाढते दर
भारतासाठी चीनच्या या निर्णयाचे मोठे परिणाम दिसून येऊ शकतात. देशात सोन्याचे दर आधीच चढे आहेत आणि त्यातच लग्नाचा सीझन (Wedding Season) जवळ येत असल्याने सोन्याची मागणी वाढणे निश्चित आहे. यावर जर जागतिक बाजारातही सोन्याच्या मागणीत मोठी वाढ झाली, तर भारतीय बाजारपेठेतील सोन्याचे दर आणखी वाढू शकतात.
देशातील ज्वेलर्सनी आधीच संकेत दिले आहेत की जर आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत सोन्याचे दर वाढले, तर देशांतर्गत बाजारपेठेतील दरही मागे राहणार नाहीत. थोडक्यात जास्त मागणी म्हणजे जास्त किंमत हे समीकरण स्पष्ट आहे. चीनने बाजारातील पैशाचा 'नळ' थोडा आवळल्यामुळे जगात सोन्याच्या गुंतवणुकीसाठी धावपळ सुरू होण्याची शक्यता आहे आणि याचा अर्थ येणाऱ्या काळात सोने आणखी महाग होण्याची शक्यता आहे.
तुम्ही जर सोने खरेदी करण्याचा विचार करत असाल, तर येत्या काही आठवड्यांमध्ये जागतिक आणि देशांतर्गत बाजारातील सोन्याच्या दरांवर बारकाईने लक्ष ठेवणे तुमच्यासाठी फायद्याचे ठरू शकते.