'हेज फंड' म्हणजे काय?
'हेज फंड' हा एक प्रकारचा खासगी गुंतवणूक निधी (private investment fund) असतो; जो निवडक आणि सहसा मोठ्या गुंतवणूकदारांकडून (High Net-worth Individuals – HNIs) किंवा संस्थात्मक गुंतवणूकदारांकडून पैसे जमा करतो.
या फंडांचा मुख्य उद्देश कमीत कमी वेळेत जास्तीत जास्त परतावा (return) मिळवणे असतो. हे फंड पारंपरिक म्युच्युअल फंड्स किंवा सार्वजनिक फंडांच्या तुलनेत कमी नियमबद्ध (less regulated) असतात, म्हणजे त्यांच्यावर नियम-कायदे थोडे शिथिल असतात.
advertisement
कोणत्या गुंतवणुकीतून बाहेर पडले?
ब्रिजवॉटरने खालील प्रमुख चीनी कंपन्यांमधून आपली गुंतवणूक पूर्णपणे काढून घेतली आहे:
अलिबाबा (Alibaba)
बायडू (Baidu)
जेडी.कॉम (JD.com)
पीडीडी होल्डिंग्स (PDD Holdings)
निओ (Nio)
ट्रिप.कॉम ग्रुप (Trip.com Group)
यम चायना (Yum China)
किफू टेक्नॉलॉजी (Qifu Technology)
के होल्डिंग्स (Ke Holdings)
या व्यतिरिक्त फंडाने ऍपल (Apple) मधील आपली हिस्सेदारी कमी केली आहे. तर मायक्रोसॉफ्ट (Microsoft) आणि एनव्हिडिया (Nvidia) मध्ये गुंतवणूक वाढवली आहे.
ब्रिजवॉटरचे संस्थापक रे डेलियो (Ray Dalio) हे दीर्घकाळापासून चीनचे समर्थक राहिले आहेत. मात्र त्यांनी एप्रिल २०२४ मध्ये मान्य केले होते की अमेरिका-चीनमधील संघर्ष आणि घटणाऱ्या किमती चीनसाठी मोठे आव्हान आहेत. तरीही त्यांना विश्वास होता की जर चीनी नेतृत्वाने योग्य पावले उचलली, तर या समस्या हाताळल्या जाऊ शकतात.
या वर्षी ऑगस्टच्या सुरुवातीला डेलियो यांनी ब्रिजवॉटरमधील आपली उर्वरित हिस्सेदारीही विकली आणि मंडळावरून (बोर्ड) पायउतार झाले. परंतु ते गुंतवणूक संघाचे मार्गदर्शक म्हणून काम करत राहतील.
व्यापार युद्धाचा (Trade War) परिणाम
सोमवारी अमेरिका आणि चीनने 'टॅरिफ ट्रूस' (tariff truce) ९० दिवसांसाठी वाढवला. जर असे झाले नसते, तर अमेरिकेच्या चीनवरील आयातीवरील टॅरिफ ३०% वरून १४५% आणि चीनच्या अमेरिकेवरील आयातीवरील टॅरिफ १०% वरून १२५% झाला असता. सध्या दोन्ही देशांमधील व्यावसायिक तणाव काही प्रमाणात कमी झाला आहे, पण अनिश्चितता कायम आहे.
भारत आणि जागतिक बाजारासाठी संकेत
जागतिक गुंतवणूक ट्रेंड: मोठ्या फंडांचे चीनमधून बाहेर पडणे भारत सारख्या emerging marketsसाठी भांडवल प्रवाहात वाढ करण्याची संधी निर्माण करू शकते.
तंत्रज्ञान आणि उत्पादन: अमेरिका-चीन तणावामुळे तंत्रज्ञान पुरवठा साखळी (tech supply chain) भारत आणि दक्षिण-पूर्व आशियाकडे वळू शकते.
गुंतवणूकदारांसाठी सावधगिरी: भू-राजकीय जोखमीमुळे (geopolitical risk) चीनमधील गुंतवणुकीत अस्थिरता कायम राहू शकते. ज्यामुळे कमोडिटी आणि चलन बाजारावर परिणाम होईल.
'हेज फंड' कसे काम करतात?
हेज फंड मॅनेजर अनेक प्रकारच्या प्रगत गुंतवणूक रणनीती (advanced investment strategies) वापरतात:
लॉन्ग पोझिशन: एखादा शेअर किंवा मालमत्ता खरेदी करणे. ज्याची किंमत वाढेल अशी अपेक्षा असते.
शॉर्ट पोझिशन: एखादा शेअर उधार घेऊन विकणे आणि नंतर कमी किमतीत विकत घेऊन परत करणे, जेणेकरून घसरणाऱ्या बाजारातही नफा होईल.
डेरिव्हेटिव्ह्ज आणि ऑप्शन्स ट्रेडिंग: जोखीम टाळण्यासाठी (hedging) किंवा नफा वाढवण्यासाठी.
जागतिक बाजार आणि मल्टी-एसेट गुंतवणूक: शेअर्स, बॉण्ड्स, चलने, कमोडिटीज आणि अगदी रिअल इस्टेटमध्येही गुंतवणूक.
गुंतवणूकदारांना 'हेज फंड'कडून होणारे फायदे
उच्च परताव्याची संधी: हेज फंड पारंपरिक गुंतवणुकीपेक्षा अधिक आक्रमक धोरणे वापरतात. ज्यामुळे उच्च परतावा मिळण्याची शक्यता असते.
प्रत्येक बाजारात नफा: हे फंड केवळ बाजार वाढल्यावरच नव्हे तर बाजार घसरल्यावरही शॉर्ट सेलिंगद्वारे नफा कमवू शकतात.
विविधता (Diversification): हेज फंड अनेक देश, क्षेत्रे आणि मालमत्ता वर्गांमध्ये गुंतवणूक करून जोखीम वाटून घेतात.
तज्ञ व्यवस्थापन: गुंतवणुकीचे व्यवस्थापन अशा व्यावसायिकांकडून केले जाते ज्यांच्याकडे जागतिक बाजारपेठेचा सखोल अनुभव आणि संशोधन क्षमता असते.
पण यात जोखीम
उच्च जोखीम - उच्च परतावा: हेज फंड आक्रमक रणनीती वापरतात, ज्यामुळे नफा जास्त होऊ शकतो. पण नुकसानही मोठे होऊ शकते.
कमी पारदर्शकता: म्युच्युअल फंडांच्या तुलनेत त्यांची सार्वजनिक माहिती कमी असते.
उच्च शुल्क (High Fees): सहसा "2 and 20" मॉडेलनुसार शुल्क आकारले जाते – २% व्यवस्थापन शुल्क (management fees) आणि २०% नफ्यातील हिस्सा.