नवी दिल्ली: केंद्र सरकारने जीएसटीच्या दरांमध्ये कपात करून सर्वसामान्यांना दिलासा देण्याचा प्रयत्न केला आहे. मात्र अनेक दुकानदार या कपातीचा फायदा ग्राहकांपर्यंत पोहोचवत नाहीत. जर तुम्ही खरेदी केलेली वस्तू किंवा सेवा स्वस्त झाली असेल पण दुकानदार जुन्याच दराने पैसे आकारत असेल, तर अशा दुकानदारावर कठोर कारवाई होऊ शकते. तुमच्या हक्कांचे संरक्षण करण्यासाठी आणि अशा दुकानदारांविरुद्ध तक्रार करण्यासाठी काही सोपे मार्ग उपलब्ध आहेत.
advertisement
तक्रार कशी नोंदवाल?
जर एखाद्या दुकानदाराने नवीन जीएसटी दर लागू केला नाही आणि तुम्हाला अधिक पैसे आकारले, तर तुम्ही काही ठिकाणी तक्रार करू शकता. दोषी दुकानदारांवर केवळ दंडच नाही, तर तुरुंगवासाची शिक्षाही होऊ शकते.
राष्ट्रीय ग्राहक हेल्पलाइन (National Consumer Helpline):
तुम्ही ग्राहक म्हणून थेट 1800-11-4000 या टोल-फ्री क्रमांकावर फोन करून तक्रार नोंदवू शकता.
ग्राहक संरक्षण कायद्यानुसार (Consumer Protection Act), ग्राहकांना वस्तू आणि सेवांची योग्य किंमत मिळवण्याचा हक्क आहे.
सीबीआयसी (CBIC) ची जीएसटी हेल्पलाइन:
केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर आणि सीमाशुल्क मंडळाने (Central Board of Indirect Taxes and Customs) यासाठी एक विशेष हेल्पलाइन सुरू केली आहे. तुम्ही 1800-1200-232 या क्रमांकावरही तक्रार करू शकता.
राष्ट्रीय नफाविरोधी प्राधिकरण (National Anti-Profiteering Authority - NAA):
जीएसटीच्या दरात कपात झाल्यानंतरही त्याचा फायदा ग्राहकांना न देणाऱ्या दुकानदारांवर लक्ष ठेवण्यासाठी हे प्राधिकरण स्थापन करण्यात आले आहे.
तुम्ही थेट NAA च्या वेबसाइटवर (www.naa.gov.in) जाऊन ऑनलाइन तक्रार नोंदवू शकता.
तक्रार करताना कोणती माहिती आवश्यक?
तुमची तक्रार प्रभावी ठरण्यासाठी खालील गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत:
बिलाची प्रत: तुम्ही खरेदी केलेल्या वस्तूचे किंवा सेवेचे बिल तुमच्याकडे असणे अत्यंत आवश्यक आहे. बिलावर जीएसटीचा दर स्पष्टपणे नमूद केलेला असतो.
दुकानदाराचे नाव आणि पत्ता: ज्या दुकानातून तुम्ही खरेदी केली. त्या दुकानाचे नाव आणि संपूर्ण पत्ता तक्रारीत नमूद करा.
इतर पुरावे: शक्य असल्यास तुम्ही वस्तूची मूळ किंमत आणि जीएसटीनंतरची किंमत यांची माहिती जोडू शकता.
तातडीने काय करावे?
कोणतीही खरेदी करताना बिलामध्ये लावलेला जीएसटीचा दर काळजीपूर्वक तपासा.
जर दर जुना वाटत असेल तर दुकानदाराशी बोलून योग्य दराने बिल देण्याची मागणी करा.
जर दुकानदार नकार देत असेल तर वाद घालू नका. फक्त बिल जपून ठेवा आणि नंतर वर नमूद केलेल्या हेल्पलाइनवर किंवा ग्राहक मंचात (Consumer Forum) तक्रार दाखल करा.
जीएसटी दरांमधील कपातीचा उद्देश सर्वसामान्य ग्राहकांना दिलासा देणे आहे. जर कोणताही दुकानदार या नियमांचे उल्लंघन करून नफा कमावण्याचा प्रयत्न करत असेल तर त्याच्याविरुद्ध तक्रार करणे हा तुमचा हक्क आहे. त्यामुळे तुम्ही जागरूक नागरिक म्हणून पुढे या आणि अशा दुकानदारांवर कारवाई करण्यासाठी योग्य यंत्रणांचा वापर करा.