संसदेत उघड
संसदेच्या 2025 च्या पावसाळी अधिवेशनात एका प्रश्नाच्या उत्तरात सरकारने ही वाढती प्रवृत्ती मान्य केली. सरकारने दिलेल्या आकडेवारीनुसार:
2019: 1 लाख 44 हजार 017 लोकांनी नागरिकता सोडली
2020: ही संख्या घसरून 85 हजार 256 झाली
2021: वाढून 1 लाख 63 हजार 370 झाली
2022: विक्रमी पातळी गाठली – 2 लाख 25 हजार 620
advertisement
2023: 2 लाख 16 हजार 219 लोकांनी नागरिकता सोडली
2024: 2 लाख 06 हजार 378 लोकांनी भारत सोडला
भारतीय कोणत्या देशात जात आहेत?
भारतीय नागरिक जवळपास 135 देशांमध्ये जाऊन स्थायिक होत आहेत. त्यात अमेरिका, ब्रिटन, फ्रान्स, जर्मनी यासारखे विकसित देश आहेतच. पण त्याचबरोबर आइसलँड, ब्राझील, अँटीग्वा अँड बारबुडा, व्हॅटिकन यांसारख्या कमी परिचित देशांमध्येही भारतीय नागरिकत्व स्वीकारले जात आहे.
भारतीय नागरिकता का सोडत आहेत?
सरकारच्या म्हणण्यानुसार, वैयक्तिक सोय, परदेशातील नोकरी, कायमस्वरूपी निवास किंवा अधिक चांगल्या जीवनशैलीची इच्छा ही यामागची प्रमुख कारणे आहेत. भारतात दुहेरी नागरिकतेची परवानगी नाही. त्यामुळे कोणीही दुसऱ्या देशाचे नागरिकत्व घेतल्यास त्याला आपली भारतीय नागरिकता सोडावी लागते.
भारतीय संविधानातील अनुच्छेद 9 आणि नागरिकता कायदा 1955 च्या कलम 9 नुसार दुहेरी नागरिकता मान्य नाही.
श्रीमंतही देश सोडत आहेत
एका अहवालानुसार, 2025 मध्ये जवळपास 3,500 भारतीय कोट्यधीश परदेशात स्थायिक होण्याची योजना आखत आहेत. 2023 आणि 2024 मध्ये ही संख्या अनुक्रमे 5,100 आणि 4,300 होती. म्हणजेच श्रीमंत भारतीयांमध्येही ही प्रवृत्ती अद्याप टिकून आहे, जरी ती थोडीशी घटलेली दिसते.
भारतीय नागरिकता कशी सोडता येते?
जर एखाद्या भारतीयाला आपली नागरिकता सोडायची असेल, तर त्याला indiancitizenshiponline.nic.in या पोर्टलवर ऑनलाईन अर्ज करावा लागतो. त्याचा पासपोर्ट आणि इतर कागदपत्रांची तपासणी जिल्हाधिकारी किंवा भारतीय मिशनमधील कन्स्युलर अधिकाऱ्याद्वारे केली जाते. संबंधित विभाग 30 दिवसांत उत्तर देतो. जर कोणतीही हरकत आली नाही तर 30 दिवसांनंतर नागरिकता रद्द झाल्याचे प्रमाणपत्र जारी केले जाते.
भारताला चिंता वाटायला हवी का?
एकीकडे ही गोष्ट ग्लोबल सिटीझनशिप कडे झुकणारी प्रवृत्ती दर्शवते, पण दुसरीकडे हेही प्रश्न उपस्थित करते की – भारतात एवढे लोक स्वतःला संधीपासून वंचित का मानत आहेत?
सरकार आणि धोरणकर्त्यांनी आता हे समजून घेणे आवश्यक आहे की – लोकांनी इथे का राहावे? आणि ते परदेशात नक्की काय शोधत आहेत?