अजिंठा लेणी अन् बीबी का मकबरा, छत्रपती संभाजीनगरमधील ही 10 ठिकाणं पाहिलीत का?

छत्रपती संभाजी नगर जिल्हा पर्यटनाची राजधानी म्हणून ओळखली जाते. जिल्ह्यामध्ये व शहरामध्ये अनेक ऐतिहासिक वारसा असलेले पर्यटन स्थळ हे आहेत. महाराष्ट्रात पर्यटनाला बाहेर पडायचं म्हटलं की ऐतिहासिक वास्तू आणि वारशांनी समृद्ध असणाऱ्या छत्रपती <a href="https://news18marathi.com/maharashtra/chhatrapati-sambhaji-nagar/" target="_blank" rel="noopener">संभाजीनगर</a> जिल्हा अनेकांची पसंती असते. जिल्ह्यातील 10 ठिकाणे नक्की पाहा.

अजिंठा लेणी ह्या सोयगाव तालुका संभाजीनगर जिल्ह्यातील इ.स. पूर्व 2 रे शतक ते इ.स. 4 थे शतक अशा प्रदीर्घ कालखंडात ह्या लेणी आहेत. यात 29 बौद्ध लेणी आहेत. छत्रपती संभाजीनगर शहरापासून 100 ते 110 कि.मी. अंतरावर वाघूर नदीच्या परिसराशेजारी या लेणी आहेत. भारताची जागतिक पर्यटनासाठी ठळक ओळख करून देणाऱ्या लेणी म्हणून अजिंठाची ओळख आहे.

वेरूळ लेणी ही छत्रपती संभाजी नगर शहरापासून 30 कि.मी. अंतरावरील वेरूळ गावातील जगप्रसिद्ध लेणी आहेत. ही सह्याद्रीच्या सातमाळा पर्वत रांगेतील डोंगरकड्यात साधारणतः पाचव्या ते दहाव्या शतकाच्या कालखंडात कोरलेल्या एकूण 34 लेणी आहेत. युनेस्कोने इ.स. 1983 मध्ये वेरूळ लेणीचा समावेश जागतिक वारसास्थळांच्या यादीत केला. कैलास मंदिर या जगातील त्याच्या स्थापत्यशास्त्रात अदभुत आहे.

बीबी का मकरबा या वास्तूला बांधण्यास सतराव्या शतकात सुरुवात झाल्याचे म्हटले जाते. ही वास्तू ताजमहलची प्रतिकृती आहे. 1657 साली औरंगजेबाची पत्नी दिलरासबानू बेगम हीचा मुलाला जन्म देताना मृत्यू झाला. तिला जिथं दफन करण्यात आलं. तिथेच नंतर हा बीबी का मकबरा उभारण्यात आला. शहरापासून 3 किमी अंतरावर हा मकबरा आहे.

रशियामधील गझनवाद येथून आलेले हजरत बाबा शहा मुसाफिर यांनी पाणचक्की बांधली. या ठिकाणी सरया (धर्मशाळा) मशीद पाण्यासाठी भला मोठा हौद बांधण्यात आलेला आहे. पानचक्की सुमारे 17 व्या शतकातील आहे. या ठिकाणावर येणारे पाणी शहराच्या बाहेरून तब्बल सहा किमीवरुन जमिनीच्या खालून एका नहरीद्वारे आणले जाते.

अंतूर किल्ला हा अजंठा-सातमाळा या सह्याद्रीच्या पूर्वपश्चिम उपरांगेवर मोक्याच्या ठिकाणी अंतुरगड ठाण मांडून बसलेला आहे. हा संभाजीनगर जिल्ह्यातील कन्नड तालुकामध्ये आहे. मराठा सरदाराने या किल्ल्याची निर्मिती केलेली होती. हा किल्ला काही दिवस निजामांचा ताब्यामध्ये सुद्धा होता.

दौलताबादचा किल्ला, ज्याला देवगिरी किल्ला असेही म्हणतात. हा किल्ला शहरापासून सुमारे 16 किलोमीटर अंतरावर आहे. 11 व्या शतकात यादव राजा भिल्लमा पाचवा याने हा किल्ला बांधला होता. किल्ला जिथे आहे त्या जागेला पूर्वी देवगिरी या नावाने ओळखले जात.

भद्रा मारुती हे संभाजीनगर जिल्ह्यातील खुलताबाद तालुक्यामध्ये आहे. शहरापासून 19 किलोमीटर अंतरावर ती भद्रा मारुतीचे मंदिर आहे. या मारुतीचे वैशिष्ट्य म्हणजे येथील मूर्ती शयनावस्थेत आहे. तसेच मारुती नवसाला पावणारा आहे, असं देखील म्हटलं जातं.

घृष्णेश्वर महादेव मंदिर हे 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक ज्योतिर्लिंग आहे. हे मंदिर वेरूळ लेण्यांपासून अगदी जवळ आहे. या मंदिराचा जिर्णोद्धार अहिल्याबाई होळकर यांनी देखील केलेला आहे. छत्रपती संभाजी नगर शहरापासून हे मंदिर 30 किलोमीटर अंतरावर आहे.

सिद्धार्थ उद्यान हे छत्रपती संभाजी नगर शहरामध्ये मध्यवर्ती बस स्थानकाच्या शेजारी आहे. या उद्यानामध्ये प्राणी संग्रहालय देखील आहे या प्राणी संग्रहालय मध्ये विविध प्राणी आहेत वाघ हरिण कोल्हा असे प्राणी आहेत व हे उद्यान बघण्यासाठी संपूर्ण मराठवाड्यातून लोक इथे येतात.

औरंगाबाद लेणी ही छत्रपती संभाजीनगर शहरातील बौद्ध लेणी असून ती डोंगरात खोदलेली आहे. ही बौद्ध लेणी असल्याचा पहिला संदर्भ कान्हेरीच्या विशाल चैत्यात सापडतो. इ.स.चे 6 वे शतक ते इ.स.चे 7 वे शतक यादरम्यान ही लेणी निर्माण करण्यात आली आहे. यात लेण्यांची संख्या 12 इतकी आहे. ही लेणी बीबी का मकबरापासून उत्तरेला सुमारे दोन किलोमीटर अंतरावर आहे.