चिवचिवाट हरवला! चिमण्यांचं अस्तित्व धोक्यात; पर्यावरण तज्ज्ञांनी सांगितली कारणं आण उपाय...

शहरीकरण, आधुनिकता आणि वाढत्या काँक्रिटीकरणामुळे निसर्गाचा समतोल सतत बिघडत चालला आहे. विकासाच्या या युगात अनेक पक्षी नामशेष होण्याच्या मार्गावर आले आहेत, त्यापैकीच एक म्हणजे आपली छोटीशी, चिवचिवाट करणारी चिमणी.

जी चिमणी कधी आपल्या अंगणात, गल्लीत आणि मंदिरांमध्ये घरटी बनवायची, ती आज धोक्यात आली आहे. एकेकाळी ज्यांच्या चिवचिवाटानं घरांमध्ये आणि आजूबाजूच्या परिसरात सकाळच्या पहिल्या किरणासोबत दिवसाची सुरुवात व्हायची.

ती निर्भयपणे झाडांवर आणि घरांच्या छतांवर आपली घरटी बनवायची, पण आता तिचं दर्शन दुर्मिळ झालं आहे. त्यांची झपाट्याने घटणारी संख्या चिंतेची बाब आहे आणि यावर आपण गांभीर्याने विचार करण्याची गरज आहे.

डीएफओ सत्यदेव शर्मा यांनी चिमण्यांची संख्या घटण्यामागे अनेक कारणं सांगितली आहेत, ज्यात शहरीकरण आणि काँक्रिटीकरण प्रमुख आहेत. हिरवीगार झाडं तोडली जात आहेत आणि नैसर्गिक अधिवास नष्ट होत आहेत.

वाहनांमधून निघणारा धूर आणि औद्योगिक कचऱ्यामुळे वाढणारं प्रदूषण हे देखील एक मोठं कारण आहे. मोबाईल टॉवर्समधून निघणारे रेडिएशन, इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक किरणं, यांचा चिमण्यांच्या दिशा ओळखण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो. शेतात हानिकारक कीटकनाशकांचा वापर त्यांच्या अन्नाचे स्रोत नष्ट करत आहे.

पर्यावरण तज्ज्ञ मन्सूर खान सांगतात की, चिमण्यांना वाचवण्यासाठी आपल्याला काही आवश्यक पावलं उचलावी लागतील. ज्यात प्रामुख्याने अन्न आणि पाण्याची व्यवस्था करणं आहे. घराच्या अंगणात, बाल्कनीत आणि बागेत त्यांच्यासाठी धान्य (गहू, बाजरी, तांदूळ) आणि पाणी ठेवा आणि कृत्रिम घरटी बनवा.

घरांच्या भिंतींवर, झाडांवर किंवा बाल्कनीमध्ये लाकडी किंवा मातीची घरटी लावा. नैसर्गिक अधिवास वाचवण्यासाठी जास्तीत जास्त झाडं लावा. कमी कीटकनाशकांचा वापर करून सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन द्या, जेणेकरून चिमण्यांच्या अन्नाचा स्रोत टिकून राहील. याशिवाय, शाळा, परिसर आणि सामाजिक कार्यक्रमांमध्ये चिमणी संवर्धनाबद्दल जागरूकता वाढवा.

चिमणी केवळ एक पक्षी नाही, तर ती आपल्या पर्यावरणाच्या आरोग्याचा निर्देशक आहे. जर आपण आता पाऊल उचलले नाही, तर येणाऱ्या पिढ्यांना हा छोटासा पक्षी फक्त चित्रांमध्येच दिसेल. चला, एकत्र येऊ आणि चिमणीचं संवर्धन करून तिचं अस्तित्व वाचवूया!