आपण अनेकदा पाहतो की एकाच मुस्लिम कुटुंबातील काही महिला बुरखा किंवा हिजाब घालतात, तर काही महिला तसे करत नाहीत, विशेषतः वयोवृद्ध महिला. मग ही प्रथा नक्की आहे तरी काय?
बुरखा किंवा हिजाब : वैयक्तिक श्रद्धा आणि परंपरेवर आधारित
मुस्लिम धर्मगुरूंच्या मते, बुरखा किंवा हिजाब घालण्याची पद्धत ही वैयक्तिक श्रद्धा, कौटुंबिक संस्कार आणि प्रादेशिक परंपरांवर अवलंबून असते. कुराण आणि हदीस या इस्लामिक ग्रंथांमध्ये साधेपणावर भर दिला आहे. महिलांनी चेहरा झाकणं ही बंधनकारक गोष्ट नाही, तर वैकल्पिक मानली जाते.
advertisement
कुराणातील मार्गदर्शन
कुराणातील सूरह अन-नूर (24:31) आणि सूरह अल-अहज़ाब (33:59) या आयतींमध्ये महिलांना शरीर झाकून साधेपणाने कपडे परिधान करण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. यामध्ये हिजाब (पर्दा) आणि जिलबाब (बाह्य वस्त्र) यांचा उल्लेख आहे. धर्मगुरूंचं म्हणणं आहे की चेहरा आणि हात वगळता शरीर झाकणं महत्त्वाचं आहे.
इस्लाममध्ये साधारणतः असं मानलं जातं की मुली मासिक पाळीनंतर हिजाब किंवा साधेपणाने कपडे परिधान करणं सुरू करतात. हे वय 9 ते 15 वर्षांच्या दरम्यान असू शकतं. काही कुटुंबं मुलींना लहान वयापासूनच हिजाब घालण्याची सवय लावतात, जेणेकरून पुढे ते सहज पाळता येईल.
इस्लाममध्ये बुरखा किंवा हिजाब फक्त काही वयापर्यंतच घालायचा असा नियम नाही. तो आयुष्यभर घालण्याची शिफारस केली जाते, जोपर्यंत आरोग्य किंवा इतर कारणांमुळे तो घालणं कठीण होत नाही. तोपर्यंत तो घालावा लागतो. कुराणातील सूरह अन-नूर (24:60) मध्ये वयोवृद्ध महिलांना चेहरा झाकण्याच्या बंधनातून काही प्रमाणात सूट देण्यात आली आहे, पण त्यांनाही साधेपणा राखणं आवश्यक आहे.
हिजाब किंवा बुरखा घालणं मासिक पाळीशी संबंधित नाही. हा साधेपणाचा नियम आहे जो बालिग झाल्यानंतर लागू होतो आणि सामान्यतः आयुष्यभर चालू राहतो.
विविध देश आणि प्रदेशांमध्ये बुरखा किंवा हिजाब घालण्याची पद्धत वेगळी असते. काही ठिकाणी मुली लहान वयापासूनच हिजाब वापरतात, तर काही ठिकाणी यौवनात किंवा विशिष्ट धार्मिक समारंभानंतर ही प्रथा सुरू होते. काही महिला ते धार्मिक ओळख मानतात, तर काही साधेपणा आणि विनम्रतेचं प्रतीक म्हणून घालतात. तो मुख्यतः गैर पुरुषांच्या उपस्थितीत आवश्यक मानला जातो. परंतु, तो नेहमीच वैयक्तिक श्रद्धा, सामाजिक परिस्थिती आणि सांस्कृतिक परंपरांवर अवलंबून बदलू शकतो.