तो ‘लाल किल्ला’ नाही, तर त्याचं नाव दुसरंच, शाहजहानने दिलेली होती त्याला वेगळी ओळख

लाल किल्ल्याची ओळख आणि इतिहास

दिल्लीतील लाल किल्ला हा मुघल स्थापत्यकलेचा एक अप्रतिम नमुना मानला जातो. या भव्य किल्ल्याचं बांधकाम मुघल बादशाह शाहजहानने इ.स. 1638 मध्ये सुरू केलं आणि सुमारे दहा वर्षांत म्हणजे 1648 मध्ये ते पूर्ण झालं. शाहजहानने दिल्लीतील ‘शाहजहानाबाद’ नावाची नवी राजधानी वसवली होती आणि ह्याच शहराच्या मध्यभागी हा किल्ला उभा करण्यात आला.

advertisement

लाल किल्ल्याच्या वास्तूत भारतीय, पारसी आणि इस्लामी शैलींचा सुंदर संगम दिसून येतो. त्याच्या भिंती लाल बलुआ दगडांनी बनलेल्या असल्यामुळे दूरवरूनही हा किल्ला सहज ओळखता येतो. म्हणूनच, नंतर लोकांनी त्याला “लाल किल्ला” असं म्हणायला सुरुवात केली.

लाल किल्ल्याचं खरं नाव काय होतं?

शाहजहानने जेव्हा हा किल्ला बांधला, तेव्हा त्याचं अधिकृत नाव ‘किल्ला-ए-मुबारक’ असं ठेवलं होतं. मुघल काळात त्याच नावाने हा किल्ला ओळखला जायचा. या नावाचा अर्थ “पवित्र किल्ला” किंवा “शुभ किल्ला” असा होतो. मात्र, काळानुसार आणि विशेषतः ब्रिटिश काळात, इंग्रजांनी लाल बलुआ दगडांच्या रंगामुळे त्याला “Red Fort” म्हणजेच “लाल किल्ला” म्हणायला सुरुवात केली, आणि ते नाव इतकं लोकप्रिय झालं की मूळ नावाचा लोकांना विसर पडलाय

मुघल काळात लाल किल्ल्याच्या आत एक खास बाजार भरायचा मीना बाजार. पण हा बाजार सर्वांसाठी खुला नव्हता. येथे फक्त शाही स्त्रिया, राजकन्या आणि हरममधील महिला खरेदीसाठी येत असत. आज मात्र हा बाजार सर्वांसाठी खुला आहे. पर्यटक येथे तिकिट घेऊन आत जाऊ शकतात आणि जुन्या काळाच्या वातावरणात खरेदीचा आनंद घेऊ शकतात.

आज लाल किल्ला केवळ ऐतिहासिक स्मारक नाही, तर देशाच्या स्वातंत्र्याचं प्रतीक बनलेलं आहे. पण त्याच्या नावामागचं हे रोचक सत्य की त्याचं मूळ नाव किल्ला-ए-मुबारक होतं हे जाणून घेणंही तितकंच मनोरंजक आहे.