चीनच्या गुप्त हालचालींनी रशियात खळबळ, ट्रम्पचा धक्कादायक दावा; पुतिन यांना मिळली नवी डोकेदुखी, समीकरण बिघडले तर...
- Published by:Jaykrishna Nair
Last Updated:
Moscow–Beijing Relations: रशियन सुरक्षा संस्था FSB ने चीनबाबत गंभीर इशारा दिला आहे. फार ईस्ट भागात चीनच्या गुप्त हालचालींमुळे रशिया-चीन संबंधांवर मोठा तणाव निर्माण होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
अलास्का: रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन आणि अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांची अलास्का येथे पहिल्यांदाच भेट झाली. या भेटीनंतरही युक्रेनबाबत पुतिन आपल्या भूमिकेपासून मागे हटले नाहीत. तर अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष वॉशिंग्टनला रिकाम्या हाती परतले. या भेटीनंतर ट्रम्प यांनी एक असे विधान केले, ज्यामुळे जगभरात त्याची चर्चा होत आहे. अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी आरोप केला की जो बायडन यांच्यामुळे चीन आणि रशिया हे दोन्ही नैसर्गिक शत्रू एकत्र आले आहेत. चीन आणि रशियाचे एकत्र येणे योग्य नाही.
रशिया आणि चीन दोन्ही नैसर्गिक शत्रू आहेत. रशियाकडे खूप जास्त जमीन आहे, तर चीनकडे खूप मोठी लोकसंख्या आहे. चीनला रशियाच्या जमिनीची गरज आहे, असे ट्रम्प म्हणाले. ट्रम्प यांच्या या विधानामुळे पुतिन यांची चिंता वाढली आहे. तर दुसरीकडे रशियन सुरक्षा एजन्सी एफएसबी (FSB) आधीच चीनच्या कारस्थानाला घाबरलेली आहे. यामुळेच चीनच्या चालीला अपयशी करण्यासाठी रशिया गेल्या अनेक वर्षांपासून भारताकडे मदतीसाठी येत आहे.
advertisement
काही महिन्यांपूर्वीच एका अहवालात रशियन सुरक्षा एजन्सी एफएसबीच्या एका लीक झालेल्या दस्तऐवजातून खुलासा झाला होता की चीनचा रशियाच्या 'फार ईस्ट' (Far East) भागावर कब्जा करण्याचा इरादा आहे. याच भागात व्लादिवोस्तोक (Vladivostok) शहर देखील येते, जे धोरणात्मकदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचे आहे. 8 पानांच्या या अंतर्गत दस्तऐवजात खुलासा करण्यात आला होता की, पुतिन यांची शी जिनपिंग यांच्याशी मैत्री असूनही रशियाला एक मोठा धोका जाणवत आहे. रशियाला वाटते की चीन त्याच्या जमिनीवर अतिक्रमण करण्याचा प्रयत्न करत आहे. तर चीनचा दावा आहे की त्याचे रशियासोबतचे संबंध स्थिर आहेत आणि आम्ही चांगले शेजारी आहोत.
advertisement
'रशियाच्या सुरक्षेसाठी चीन गंभीर धोका'
ट्रम्प यांचे हे विधान आणि एफएसबीचा हा गुप्त दस्तऐवज अशा वेळी समोर आला आहे. जेव्हा युक्रेन युद्धानंतर रशिया आणि चीन यांच्यातील युती एका नवीन टप्प्यावर पोहोचली आहे. चीन रशियाकडून मोठ्या प्रमाणात तेल खरेदी करत आहे. तसेच अनेक तंत्रज्ञानही आता चीन रशियाला पुरवत आहे. पुतिन आणि शी यांनी 2022 मध्ये घोषणा केली होती की दोन्ही देशांमधील संबंधांना आता कोणतीही मर्यादा नसेल. रशियन गुप्तचर दस्तऐवजातून असे दिसून येते की ते चीनच्या धोक्याबद्दल काय विचार करतात. एफएसबीने चीनसोबतच्या संबंधांना तणावपूर्ण आणि वेगाने बदलणारे असे म्हटले आहे.
advertisement
असे सांगितले जाते की हा दस्तऐवज 2023 ते 2024 च्या दरम्यान लिहिला गेला होता. एफएसबीच्या एका अन्य दस्तऐवजात चीनला शत्रू घोषित करण्यात आले होते. चीनला रशियाच्या राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी गंभीर धोका मानले होते. अशीही बातमी आली आहे की चीन रशियन शास्त्रज्ञांना आमिष दाखवत आहे, जेणेकरून रशियन शस्त्रास्त्रांचे रहस्य मिळवता येईल.
एफएसबीच्या अहवालात रशिया आणि चीनमधील तणावाचे कारण 2,615 मैल लांब सीमा असल्याचे सांगितले आहे. चीनचे राष्ट्रवादी सातत्याने त्या कराराला आव्हान देत आहेत. ज्या अंतर्गत 1860 मध्ये चीनचा एक मोठा भाग रशियाला मिळाला होता. यात व्लादिवोस्तोकचाही समावेश आहे. 1860 मध्ये 'ट्रीटी ऑफ पीकिंग' (Treaty of Peking) नुसार रशिया आणि चीन यांच्यात सीमेची विभागणी झाली होती.
advertisement
व्लादिवोस्तोकचा नकाशा
चीन आता या भागात प्राचीन चिनी मुळांच्या संशोधनाच्या नावाखाली रशियाच्या फार ईस्ट भागावर आपला दावा सांगत आहे. 2023 मध्ये चीनच्या नैसर्गिक संसाधन मंत्रालयाने व्लादिवोस्तोक भागाचा चिनी नकाशा जारी केला होता. रशियन दस्तऐवजानुसार चीन स्थानिक लोकांचे मत बदलू इच्छितो, जेणेकरून आपल्या Narrativeला समर्थन मिळेल. याव्यतिरिक्त चिनी गुप्तचर एजंट आर्कटिक आणि नॉर्दर्न सी रूटमध्ये खूप रस घेत आहेत, जे रशियाच्या उत्तर किनाऱ्यावर आहेत. एफएसबीला भीती आहे की चिनी हेरगिरी करणारी एजन्सी रशियन गुप्तहेरांची भरती करत आहे. यामुळे दोन्ही देशांमधील अविश्वास वाढला आहे.
advertisement
भारताकडे मदतीसाठी
चीनच्या या धोक्याचा सामना करण्यासाठी रशियाला वाटते की व्लादिवोस्तोक भागात भारताची गुंतवणूक वाढावी, जेणेकरून चीनचा प्रभाव कमी होईल. रशियाने भारताला मोठ्या गुंतवणुकीसाठी आमंत्रित केले आहे. खरं तर रशियाच्या फार ईस्ट भागात तेल आणि वायूचे खूप मोठे साठे आहेत. यावर चीनची नजर आहे. त्यामुळे रशियाने भारताला या भागात गुंतवणुकीसाठी आमंत्रित केले आहे. रशिया चेन्नई-व्लादिवोस्तोक कॉरिडॉरला पुढे नेत आहे. या कॉरिडॉरच्या मदतीने तेल, कोळसा आणि एलएनजी सहजपणे रशियातून भारतापर्यंत पोहोचवता येऊ शकते. भारत व्लादिवोस्तोक जवळ एक सॅटेलाइट शहर (Satellite City) देखील वसवू इच्छितो. भारत आता या भागात मोठी गुंतवणूक करत आहे. यामुळे चीनचा प्रभाव कमी करण्यास मदत मिळाली आहे.
Location :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
August 16, 2025 6:05 PM IST
मराठी बातम्या/Explainer/
चीनच्या गुप्त हालचालींनी रशियात खळबळ, ट्रम्पचा धक्कादायक दावा; पुतिन यांना मिळली नवी डोकेदुखी, समीकरण बिघडले तर...