Electric कारचं खरं सत्य, पेट्रोल-डिझेलच्या वाहनांपेक्षा करतात जास्त प्रदूषण? हे आहे कारण

प्रदूषण कमी होऊन पर्यावरणाचं संरक्षण व्हावं, म्हणून इलेक्ट्रिक वाहनांची संकल्पना आणली गेली. गेल्या काही वर्षांत ती बऱ्यापैकी रुजू लागली आहे. अनेक योजना येऊ लागल्या आहेत. अलीकडेच भारत सरकारने 10,900 कोटी रुपयांच्या पीएम ई ड्राइव्ह योजनेलाही मंजुरी दिली. अधिकाधिक जणांनी इलेक्ट्रिक वाहनांच्या खरेदीला प्राधान्य द्यावं, यासाठी असं केलं जात आहे; मात्र प्रत्यक्षात ईव्हीमुळे अधिक प्रदूषण होत असल्याचं दिसून येत आहे.

ईव्ही आणि सर्वसाधारण गाडी यांमध्ये बॉडी, चॅसिस आणि अन्य घटक जवळपास सारखेच असतात. ते बनवण्यासाठी अॅल्युमिनियम आणि स्टीलसारख्या धातूंचा वापर केला जातो. सर्वसाधारण गाड्यांमध्ये पेट्रोल-डिझेलचा वापर होतो, तर ईव्ही बॅटरीवर चालतात, एवढाच फरक असतो.

या बॅटरीज लिथियम आयन प्रकारच्या असतात. आयएमएफचा रिपोर्ट सांगतो, की कारसाठी एक बॅटरी तयार करण्याकरिता आठ किलो लिथियम, 6 ते 12 किलो कोबाल्ट आणि 35 किलो मँगनीजचा वापर केला जातो. त्यांपैकी कोबाल्ट हा एक दुर्मीळ धातू आहे. तो सहज मिळत नाही. म्हणून अनेक कंपन्या कोबाल्टऐवजी निकेलचा वापर करतात.

निकेलची किंमत कोबाल्टपेक्षा खूप कमी असते. निकेलचं मायनिंग हा पर्यावरणाला सर्वांत मोठा धोका आहे. लिथियम, कोबाल्टसारख्या धातूंच्या मायनिंगमुळे इलेक्ट्रिक वाहनांचा कार्बन फूटप्रिंट सर्वसाधारण गाड्यांपेक्षा खूप जास्त असतो.

एमिशन अॅनालिटिक्सच्या एका रिपोर्टनुसार, ईव्हीचे ब्रेक्स आणि टायर्स यांमुळे तयार होणारं पार्टिक्युलेट मॅटर सर्वसाधारण वाहनांच्या तुलनेत (ICE) 1850 पट अधिक असू शकतं. याचं मुख्य कारण ईव्हीचं जास्त असलेलं वजन हे आहे. कारण त्यांच्या बॅटरीचं वजन जास्त असतं. त्यामुळे टायर आणि ब्रेकवर अधिक दबाव येतो. त्यामुळे घर्षण वाढतं आणि अधिक कण उत्सर्जन होतं. तसंच, बॅटरी उत्पादनाच्या प्रक्रियांमुळेही पर्यावरणाला त्रास होतो.

ईव्हीच्या एकूण कार्बन उत्सर्जनाचा 46 टक्के भाग प्रॉडक्शन प्रोसेसमधूनच निघतो. पेट्रोल-डिझेलच्या गाड्यांमध्ये हेच प्रमाण 26 टक्के आहे. एक इलेक्ट्रिक वाहन तयार करण्याच्या प्रक्रियेतून 5 ते 10 टन कार्बन डायऑक्साइड उत्सर्जित होतो.

चांगल्या बाबी - वर दिलेले सगळे घटक नकारात्मक असले, तरी ईव्हीमधून प्रत्यक्ष कोणतंही उत्सर्जन होत नाही, ही एक मोठी बाब आहे. त्यामुळे शहरातल्या वातावरणाच्या गुणवत्तेत सुधारणा होण्यास हातभार लागू शकतो. तसंच, ईव्हीचा पर्यावरणीय प्रभाव कमी करण्यासाठी बॅटरीच्या उत्पादनात सुधारणा, नवीकरणीय ऊर्जास्रोतांचा वापर, टायर आणि ब्रेकच्या डिझाइनमध्ये नावीन्य आदींची गरज आहे. यातून ईव्हीचे पर्यावरणीय फायदे आणि तोटे यांचं संतुलन होऊ शकेल. ते लक्षात घेऊन आवश्यक त्या सुधारणा करणं गरजेचं आहे.