फक्त जिवंतच नाही, तर मेलेल्या सापचे दातही असतात घातक! विषारी अन् बिनविषारी साप कसा ओळखायचा?

सापाचं नुसतं नाव जरी काढलं, तरी काही लोकांच्या मनात धडकी भरते. पिढ्यानपिढ्या सापांबद्दल अनेक कथा-किस्से आणि समज आपल्या समाजात फिरत आहेत. काहीजण तर असंही मानतात की, सापाच्या हाडातसुद्धा विष असतं आणि चुकून जरी त्यावर पाय पडला, तरी माणसाचा जीव जातो. पण खरं काय आहे यात? चला, सापमित्र मुरारी सिंह यांच्याकडून जाणून घेऊया, जे अनेक वर्षांपासून सापांना वाचवण्यासाठी आणि त्यांच्याबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी काम करत आहेत.

मुरारी सिंह एकदम स्पष्ट सांगतात की, सापाच्या हाडात विष असतं हा समज साफ चुकीचा आहे. खरं तर, सापाचं विष त्याच्या डोक्याजवळ असलेल्या खास विषग्रंथींमध्येच असतं.

जेव्हा साप कुणाला चावतो, तेव्हा हे विष त्याच्या पुढच्या तीक्ष्ण दातांमधून, ज्यांना विषदंत म्हणतात, त्याद्वारे शरीरात शिरतं. याचा अर्थ सापाच्या मांसामध्ये किंवा हाडामध्ये विष नसतं हे नक्की.

पण मुरारी सिंह एक महत्त्वाची गोष्ट सांगतात. जर चुकून कुणाचा पाय मेलेल्या सापाच्या विषदंतांवर पडला आणि त्यात थोडं जरी विष शिल्लक असेल, तरी ते धोकादायक ठरू शकतं.

बऱ्याचदा मेलेल्या सापाच्या दातांमध्ये विष तसेच टिकून राहतं, आणि ते त्वचेच्या संपर्कात आल्यावर आपल्या शरीरात प्रवेश करू शकतं.

बिनविषारी सापाचे दात कसे असतात? साप चावल्यावर तो विषारी आहे की नाही हे ओळखता येतं. जर चाव्याच्या जागी दोन मोठे आणि खोल व्रण दिसत असतील, तर तो साप खूप विषारी असतो. आणि जर दोन मोठ्या व्रणांसोबत अनेक लहान ओरखडे दिसत असतील, तर तो बहुतेक साधा आणि बिनविषारी साप असतो.

त्यांनी हेसुद्धा सांगितलं की, भारताच्या काही भागांमध्ये आणि जगातील अनेक देशांमध्ये सापाचं मांस खातात. यावरून हे सिद्ध होतं की सापाच्या मांसामध्ये किंवा हाडात विष नसतं.