उन्हाळ्यात आरोग्याचा रक्षक आहे 'हे' देशी सुपरफूड, मिळते त्वरित एनर्जी आणि पचनशक्तीही करतं मजबूत

सत्तू आपल्या आरोग्यासाठी खूपच फायद्याचा आहे. हा आपला पारंपरिक सुपरफूड आता फक्त खेड्यांपुरताच मर्यादित राहिलेला नाही, तर शहरातही लोकांची पहिली पसंद बनला आहे. यात असलेले प्रोटीन, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि लोह आपल्या शरीरासाठी खूपच महत्त्वाचे आहेत. याच्या सेवनाने शरीरातील उष्णता कमी होते आणि आपली पचनक्रियाही चांगली राहते. इतकंच नव्हे, तर अनेक आजारांपासून बचाव करण्यासाठी आणि त्यावर उपचार करण्यासाठीही सत्तू मदत करतो.

पूर्वीच्या काळी आपल्या आजी-आज्या शरीर थंड ठेवण्यासाठी आणि ऊर्जा टिकवून ठेवण्यासाठी घरगुती उपाय करायच्या. उन्हाळ्यातील उष्णतेचा सामना करण्यासाठी विशेषतः सत्तूचा वापर केला जायचा आणि आजही तो केला जातो. चव आणि आरोग्य यांचा संगम असलेला हा देसी सुपरफूड आता केवळ ग्रामीण भागातच नाही, तर शहरी भागातील आरोग्य जपणाऱ्या लोकांच्या आहारातही महत्त्वाचं स्थान मिळवतोय.

आयुर्वेदाचार्य डॉ. वीरेंद्र सिंह यांनी सांगितलं की, सत्तूमध्ये विरघळणारे आणि न विरघळणारे दोन्ही प्रकारचे फायबर भरपूर प्रमाणात असतात, ज्यामुळे आपली पचनक्रिया व्यवस्थित राहते. यासोबतच यात प्रोटीन, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि लोह यांसारखी खनिजेही आढळतात. हे आपल्या शरीरासाठी खूपच फायदेशीर आहे. याच्या सेवनाने शरीरातील उष्णता कमी होते.

सत्तू मुख्यत्वे चणा, बार्ली, गहू किंवा इतर धान्य भाजून आणि दळून तयार केला जातो. हे पावडरच्या स्वरूपात उपलब्ध असते आणि प्रोटीन, फायबर, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, लोह यांसारख्या पोषक तत्वांनी परिपूर्ण असते. पारंपरिकरित्या याचा वापर ग्रामीण भागात जास्त प्रमाणात केला जातो.

आयुर्वेदाचार्य डॉ. वीरेंद्र सिंह यांनी सांगितलं की, चरक संहिता, सुश्रुत संहिता, अष्टांग हृदय यांसारख्या आयुर्वेदिक ग्रंथांमध्ये सत्तूचे फायदे आणि त्याच्या उपयोगांविषयी विश्लेषण केले आहे. यात सत्तूला ऊर्जा आणि ताकद देणारे पेय म्हणून वर्णन केले आहे. आयुर्वेदाचार्यांनी सांगितले की, सत्तू केवळ पोषक तत्वांचा स्रोत नाही, तर अनेक रोगांपासून बचाव करण्यासाठी आणि त्यांच्या उपचारांमध्येही मदत करतो.

डॉ. वीरेंद्र सिंह पुढे म्हणाले की, सत्तू शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवतो आणि उष्माघातापासून बचाव करतो. यात मोठ्या प्रमाणात न विरघळणारे फायबर असते, ज्यामुळे बद्धकोष्ठता आणि ऍसिडिटीपासून आराम मिळतो. याशिवाय, ते त्वरित ऊर्जा देते आणि बराच वेळ पोट भरलेले ठेवते.

फायबर आणि प्रोटीन भरपूर असल्यामुळे भूक नियंत्रित राहते. सत्तूचा ग्लायसेमिक इंडेक्स कमी असतो, ज्यामुळे रक्तातील साखर आणि रक्तदाब नियंत्रणात राहण्यास मदत होते. जर सत्तू बदामासोबत मिसळून सेवन केला तर ते एलडीएल (बॅड कोलेस्ट्रॉल) कमी करण्यास मदत करते.

उन्हाळ्यात मीठ, भाजलेले जिरे, लिंबू आणि पाणी मिसळून केलेले सत्तूचे पेय थंड आणि ऊर्जा देणारे असते. याव्यतिरिक्त, ते पिठात मिसळून स्टफिंग किंवा मिश्रण म्हणून देखील वापरले जाते. साखरेविना सत्तूचे पाणी पिणे मधुमेहींसाठी फायदेशीर आहे.