Cockroaches : काय सांगता! झुरळ बनवतंय मालामाल, पण कसं काय?

झुरळ नाव वाचताच किळस वाटतं. घरातील कोपऱ्यांमध्ये झुरळं दिसली की कित्येकांना भीतीही वाटते. सहसा आपल्याला झुरळं फक्त कीटक आणि रोग पसरवणारे कीटक म्हणून दिसतात. पण तुम्हाला माहित आहे का? ही झुरळं कोट्यवधी रुपयांचा जागतिक व्यवसाय आहेत.

जरी आपण त्यांना कीटक समजतो, तरी जगभरातील अनेक देशांमध्ये त्याच्यापासून पैसे कमवले जातात.  चीन आणि विशेषतः काही आफ्रिकन देश यामध्ये आघाडीवर आहेत. चीनमध्ये झुरळांच्या संगोपनासाठी खास बनवलेले फार्म आहेत. आफ्रिकेत लोक झुरळे थेट अन्न म्हणून खातात. आफ्रिकेतील कुपोषणाने ग्रस्त लोकांसाठी झुरळे हा एक प्रमुख अन्न स्रोत बनत आहेत. सध्या तेथील सुमारे 20 टक्के लोक झुरळांचे अन्न म्हणून सेवन करतात.

जागतिक बँकेच्या मते, झुरळांची शेती आफ्रिकन खंडातील भूक, गरिबी आणि पर्यावरणीय संकटांसारख्या समस्यांवर उपाय ठरू शकते. कारण त्यांना वाढवण्यासाठी मोठे क्षेत्र, पाणी किंवा महागडे खाद्य आवश्यक नसते. झुरळांमध्ये प्रथिने, व्हिटॅमिन बी12, लोह आणि मॅग्नेशियमसारख्या अनेक पोषक तत्वांचा समावेश असतो. झुरळांमध्ये सुमारे 60-70 टक्के प्रथिने असतात, जी मांसासारखीच असतात. असा दावा केला जातो आहे.

हे केवळ मानवांसाठीच नाही तर प्राण्यांसाठी देखील खूप उपयुक्त आहे. डुक्कर, शेळ्या, मासे आणि कोंबडी यांसारख्या प्राण्यांच्या एकूण प्रथिनांच्या गरजेपैकी 14 टक्के झुरळे पाळून पूर्ण करता येतात. म्हणूनच पशुखाद्य उत्पादन उद्योगात त्यांची मोठी मागणी आहे.

चीनमध्ये झुरळांचा वापर केवळ अन्न म्हणूनच नाही तर औषधं, सौंदर्यप्रसाधनं आणि प्राण्यांच्या खाद्याच्या निर्मितीमध्ये देखील केला जातो. झुरळांचा अर्क त्वचेच्या औषधांमध्ये, दाहक-विरोधी क्रीममध्ये आणि वृद्धत्वविरोधी उत्पादनांमध्ये वापरला जातो.

जगातील सर्वात मोठी झुरळ उत्पादन सुविधा चीनमधील शीचांग येथे आहे. गूड डॉक्टर नावाची कंपनी आधुनिक एआय-नियंत्रित फार्म चालवते. 2018 च्या अहवालांनुसार, या फार्ममध्ये दरवर्षी 6 अब्ज म्हणजे तब्बल 600 कोटी झुरळांचं उत्पादन होतं. काही चिनी रेस्टॉरंट्समध्ये झुरळांसह विशेष पदार्थही दिले जातात.

टान्झानियातील डॅनियल रोहुरा या तरुणाने झुरळ पालनाला व्यवसायात रूपांतरित केलं आहे. तो एक किलो झुरळ 5 युरो म्हणजे सुमारे 450 ते 500 रुपयांना विकतो. झुरळांपासून काढलेलं तेलदेखील एक व्यवसाय आहे. आंतरराष्ट्रीय आकडेवारीनुसार, मानव आणि प्राण्यांसाठी अन्न म्हणून कीटकांची जागतिक बाजारपेठ 2030 पर्यंत 8 अब्ज डॉलर्स म्हणजे सुमारे 66000 कोटीपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे. याचा अर्थ असा की भविष्यात जागतिक अन्न सुरक्षेत झुरळे महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात.