Hindu Rituals : कपाळावर टिळा का लावला जातो? यामागे वैज्ञानिक कारण आहे का? 

धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व : कपाळावर टिळा हे देवाप्रती भक्ती आणि समर्पणाचे प्रतीक आहे. कपाळावर टिळा लावून, व्यक्ती हे दर्शवते की ती देवाला आपल्या जीवनात सर्वोच्च स्थान देते. टिळा शुभतेचे प्रतीक देखील मानले जाते. कोणतेही शुभ कार्य करण्यापूर्वी कपाळावर टिळा लावला जातो. टिळा हा विविध समुदाय आणि पंथांच्या ओळखीचे प्रतीक देखील आहे.

आज्ञाचक्र : कपाळाच्या मध्यभागी, जिथे टिळा लावला जातो, तिथे आज्ञाचक्र असते. हे चक्र एकाग्रता आणि स्मरणशक्तीशी संबंधित आहे. टिळा लावल्याने हे चक्र उत्तेजित होते, ज्यामुळे एकाग्रता आणि स्मरणशक्ती सुधारते. हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की टिळा लावण्याच्या वैज्ञानिक फायद्यांवर अजूनही संशोधन चालू आहे.

सकारात्मक ऊर्जा : काही लोकांचा असा विश्वास आहे की, टिळा लावल्याने सकारात्मक ऊर्जा प्रसारित होते. ही सकारात्मक ऊर्जा तणाव कमी करण्यास आणि मन शांत करण्यास मदत करू शकते.

टिळक लावण्याचे नियम : टिळा नेहमी आंघोळ केल्यावर लावावा. टिळा लावण्यापूर्वी आपले हात चांगले धुवावेत. टिळा नेहमी पूर्व किंवा उत्तर दिशेकडे तोंड करून लावावा. टिळा लावताना मंत्रांचा जप करावा.

रंगानुसार त्यांचा प्रभाव : आपण सर्वांनी पाहिले असेल की टिळा वेगवेगळ्या रंगाचेही असतात. त्याचा रंग कोणताही असो, सर्व टिळकांमध्ये ऊर्जा असते. पण पांढरा रंग म्हणजे चंदन टिळा शीतलता देण्यासाठी लावले जाते, लाल रंगाचा टिळा ऊर्जा देण्यासाठी लावला जातो आणि पिवळ्या रंगाचा टिळा आनंदी राहण्यासाठी लावला जातो. शिवभक्त भस्म म्हणजे काळ्या रंगाचा टिळा लावतात. जे व्यक्ती सांसारिक बंधनांपासून दूर राहण्याचे लक्षण आहे.

महाकुंभासारख्या कार्यक्रमांमध्ये, लोक अनेकदा थंड पाण्यात स्नान करतात. कपाळावर चंदन किंवा भस्माचा लेप लावल्याने थंडीपासून शरीराचे रक्षण होते. कपाळाचा भाग संवेदनशील असतो आणि त्यावर टिळा लावल्याने धूळ, सूर्यप्रकाश आणि इतर बाह्य घटकांपासून संरक्षण होते. भस्म, चंदन किंवा हळदीचा टिळा लावल्याने अँटिसेप्टिक आणि औषधी गुणधर्म असतात, जे त्वचेचे रक्षण करतात. तथापि, टिळा लावण्याचे महत्त्व व्यक्तीच्या श्रद्धा आणि विश्वासावर अवलंबून असते.