Do You Know : आकाश नेहमी निळा का दिसतो? गुलाबी किंवा लालसर का नाही दिसत? यामागचं सायन्स तुम्हाला आश्चर्यचकीत करेल

आकाशाचा रंग हा प्रत्यक्षात सूर्यप्रकाश आणि पृथ्वीच्या वातावरणातील एक अद्भुत खेळ आहे. आपल्याला सूर्यप्रकाश पांढरा दिसतो, पण त्यात इंद्रधनुष्यातील लाल, नारंगी, पिवळा, हिरवा, निळा, इंडिगो आणि जांभळा असे सात रंग मिसळलेले असतात. जेव्हा हा पांढरा प्रकाश पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करतो, तेव्हा हवा आणि त्यातील नायट्रोजन-ऑक्सिजनच्या सूक्ष्म अणूंवर आदळतो आणि इथूनच रंगांची जादू सुरू होते.

सूर्यप्रकाशातील प्रत्येक रंगाची तरंगलांबी वेगवेगळी असते. निळा आणि जांभळा रंगाची तरंगलांबी खूप लहान असते, तर लाल आणि नारंगी रंगाची तुलनेने मोठी असते. जेव्हा प्रकाशाचे हे किरण हवेतील अणूंवर आदळतात, तेव्हा रेले प्रकीर्णन (Rayleigh Scattering) नावाची प्रक्रिया घडते. यात लहान तरंग जास्त प्रमाणात पसरतात. म्हणूनच निळा प्रकाश जास्त प्रमाणात पसरतो आणि आपल्याला आकाश निळं दिसतं.

जांभळ्या रंगाची तरंगलांबी निळ्यापेक्षाही लहान असते, तरीही आकाश जांभळं दिसत नाही कारण आपल्या डोळ्यांना निळा रंग जास्त स्पष्टपणे दिसतो, तर जांभळा रंग तितका ठळक दिसत नाही. त्यातच, सूर्य निळ्या प्रकाशाच्या तुलनेत जांभळा प्रकाश खूप कमी उत्सर्जित करतो. त्यामुळे आपल्याला आकाश प्रामुख्याने निळं दिसतं.

जेव्हा सूर्य उगवतो किंवा मावळतो, तेव्हा त्याचा प्रकाश वातावरणातून अधिक अंतर कापतो. या वेळी निळ्या आणि जांभळ्या तरंगा आधीच पसरून जातात आणि आपल्या डोळ्यांपर्यंत लाल आणि नारंगी रंग उरतात. त्यामुळे सूर्योदय आणि सूर्यास्ताच्या वेळी आकाश लालसर, सोनसळी किंवा गुलाबीसर दिसतं.