Knowledge : ट्रेनचा स्पीड कसा ठरवला जातो, लोको पायलट मनानुसार वेग कमी-जास्त करू शकतो का?

Last Updated:

ट्रेन चालक स्वतःच्या विवेकबुद्धीनुसार ट्रेनचा वेग वाढवू किंवा कमी करू शकतो का? एक्स्प्रेस गाड्यांचा वेग कसा ठरवला जातो? याबाबत भारतीय रेल्वेतील मुख्य अभियंत्याने सविस्तर माहिती दिली आहे. 

भारतीय रेल्वे
भारतीय रेल्वे
नवी दिल्ली : ट्रेनने प्रवास करताना कधी वेग जास्त तर कधी वेग कमी असतो. कधीकधी वेळेच्या आधीच ट्रेन स्टेशनला पोहोचते तर कधी कधी इतका उशीर होतो की ड्रायव्हर झोपला की काय, असं आपण म्हणतो किंवा ड्रायव्हरनं ट्रेनचा स्पीड वाढवावा असं वाटतं. पण हे शक्य आहे का? लोको पायलट आपल्या मनानुसार रेल्वेचा वेग कमी जास्त करू शकतात का? ट्रेनचा स्पीड कसा ठरवला जातो?
ट्रेनच्या वेगाबाबत भारतीय रेल्वेतील मुख्य अभियंता अनिमेश कुमार यांनी ट्रेनच्या वेगाबाबत सविस्तर माहिती दिली आहे. सोशल मीडिया क्वोरावर ट्रेनच्या स्पीडबाबत प्रश्न विचारण्यात आला. यावर अनिमेश कुमार यांनी उत्तर दिलं आहे.
ते म्हणाले, लोको पायलट म्हणजेच ट्रेनचा ड्रायव्हर रेल्वेचा वेग स्वतःच्या मर्जीनं वाढवू शकतो. पण यालाही मर्यादा आहेत. लोको पायलटसाठी साधारणपणे तीन वेग निश्चित केले जातात. प्रथम बुक केलेला वेग (बुक केलेला वेग बीएस). दुसरा, जास्तीत जास्त निर्धारित वेग (कमाल अनुज्ञेय स्पीड एमपीएस) आणि तिसरा, प्रतिबंधित वेग (प्रतिबंधित वेग एसआर).
advertisement
मेल किंवा एक्सप्रेस ट्रेनचा वेग 110 किलोमीटर प्रति तास
साधारणपणे, मेल किंवा एक्सप्रेस ट्रेनचा कमाल निर्धारित वेग 110 किलोमीटर प्रति तास असतो. परंतु बुक केलेला वेग 100 वर ठेवला आहे. म्हणजे बुक केलेला वेग कमाल निश्चित स्पीडपेक्षा 10 टक्के कमी आहे. त्यामुळे बहुतांश लोको पायलट 100 च्या वेगाने ट्रेन चालवतील. जर ट्रेन उशीर झाली तर ते त्यांच्या विवेकबुद्धीचा वापर करून ट्रेनला 110 च्या स्पीडपर्यंत नेऊ शकतात. आता हे लोको पायलटच्या निर्णयावर अवलंबून आहे की बुक केलेल्या स्पीडमध्ये म्हणजे 100 किमी प्रतितास आणि कमाल वेग 110 किमी ताशी दरम्यान लोको ट्रेनला किती वेगाने घेते. त्याला कुठेतरी धक्का जाणवला तर तो वेग कमी करू शकतो.
advertisement
लोको पायलटच्या कधी ठरवतो ट्रेनचा वेग
धुके इत्यादींमुळे दृश्यमानतेत अडथळा येत असला, तरीही वेग ठरवण्याचा अधिकार लोको पायलटला आहे. ट्रॅकवर काम सुरू असताना, जुन्या पुलावरून जाताना आणि मोठे वळण असताना, लोको पायलट ट्रेन 100 च्या वेगाने चालवू शकत नाही. त्याला ट्रेन फक्त कमी म्हणजेच मर्यादित वेगाने चालवावी लागेल. ते 45 किलोमीटरच्या वेगाने ते घेऊ शकतं. या ठिकाणांना वेग प्रतिबंधक क्षेत्रे म्हणतात.
advertisement
मेल, एक्स्प्रेस आणि राजधानी, शताब्दी गाड्यांचं चालकही हा नियम पाळतात; जर त्यांना हवं असेल तर ते यापेक्षा कमी वेगाने घेऊ शकतात, परंतु ते यापेक्षा जास्त वेग राखू शकत नाहीत.
मराठी बातम्या/Viral/
Knowledge : ट्रेनचा स्पीड कसा ठरवला जातो, लोको पायलट मनानुसार वेग कमी-जास्त करू शकतो का?
Next Article
advertisement
Actress Life: पहिल्याच सिनेमातून मिळालं स्टारडम, तरीही बॉलिवूडला केला रामराम अन् बनली ज्योतिषी
पहिल्याच सिनेमातून मिळालं स्टारडम, तरीही बॉलिवूडला केला रामराम अन् बनली ज्योतिषी
    View All
    advertisement