मुंबई : ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी हा काळ हिवाळी हंगामाचा मानला जातो. या काळात तापमान तुलनेने कमी, हवेत ओलावा योग्य प्रमाणात आणि दिवस-रात्र तापमानात फरक असतो. या वातावरणात काही विशिष्ट फळभाज्या उत्कृष्ट वाढतात आणि बाजारात त्यांना चांगली मागणीही असते. योग्य नियोजन आणि आधुनिक शेती पद्धतींचा वापर करून शेतकरी हिवाळ्यात या फळभाज्यांची लागवड करून चांगला नफा कमवू शकतात. चला पाहूया, अशा पाच फळभाज्या ज्या शेतकऱ्यांना लाखो रुपयांचे उत्पन्न देऊ शकतात.
advertisement
टोमॅटो
हिवाळ्यात लागवडीसाठी टोमॅटो ही सर्वाधिक फायदेशीर भाजी आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हा लागवडीसाठी योग्य काळ असून, ९० ते १०० दिवसांत पीक तयार होते. चांगल्या जातींसह (जसे की अभिनव, रश्मी, सोनाली) उत्पादन ३० ते ३५ टन प्रति हेक्टरपर्यंत मिळते. बाजारात दर किलो १५ ते ३० रुपये मिळाल्यास शेतकरी सहजपणे लाखो रुपयांचा नफा कमवू शकतो.
भोपळा
भोपळ्याची मागणी वर्षभर असली तरी हिवाळ्यात त्याचे उत्पादन अधिक आणि गुणवत्ता उत्तम असते. या पिकासाठी हलकी, सुपीक आणि पाणी न साचणारी जमीन आवश्यक आहे. लागवडीपासून फक्त ७५ ते ८० दिवसांत भोपळा तोडणीस तयार होतो. एक एकर क्षेत्रातून १० ते १५ टन उत्पादन मिळू शकते. जर दर किलो दर १५ रुपये धरला, तर शेतकरी एक एकरमागे १.५ ते २ लाख रुपये सहज कमवू शकतो.
ढोबळी मिरची
हिवाळ्यात ढोबळी मिरचीची लागवड हरितगृहात (polyhouse) केल्यास उत्पादन आणि गुणवत्ता दोन्ही वाढते. देशांतर्गत तसेच निर्यात बाजारातही याला मोठी मागणी आहे. एक एकरातून ६० ते ८० क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळते. बाजारभाव प्रति किलो ५० ते १०० रुपयांपर्यंत असल्याने, योग्य व्यवस्थापनाने शेतकरी सहजपणे ५ ते ६ लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळवू शकतो.
फरसबी
फरसबी ही कमी कालावधीत तयार होणारी आणि उच्च नफा देणारी फळभाजी आहे. हिवाळ्यात तिच्या शेंगा आकर्षक व ताज्या राहतात. लागवडीनंतर फक्त ५० ते ६० दिवसांत शेंगा तोडणीस तयार होतात. एक एकरातून ४ ते ५ टन उत्पादन मिळते. दर किलो दर ३० ते ५० रुपये मिळाल्यास १.५ ते २.५ लाख रुपयांचा नफा मिळवणे शक्य आहे.
वांगी
हिवाळ्यात वांग्याची लागवड केल्यास रोगांचा प्रादुर्भाव कमी आणि उत्पादन चांगले मिळते. चांगल्या जातींसह (पुसा हायब्रिड, कृष्णा, अरुणा) एक एकरातून २० ते २५ टन उत्पादन मिळते. सरासरी बाजारभाव १५ ते २५ रुपये धरल्यास शेतकरी ३ ते ४ लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळवू शकतो.