हिवाळ्यात सर्वाधिक घेतले जाणारे धान्य पीक म्हणजे गहू. थंड वातावरण गव्हाच्या वाढीसाठी सर्वाधिक अनुकूल असते. तसेच हरभरा, जव, मटकी, तूर आणि मसूर यांसारखी डाळीची पिके या हंगामात उत्कृष्ट उत्पन्न देतात. ही पिके मातीतील नायट्रोजन वाढवतात, ज्यामुळे पुढील हंगामासाठी जमीन सुपीक राहते. हरभऱ्याची मागणी बाजारात सतत वाढत असल्यामुळे शेतकऱ्यांना चांगला दरही मिळतो.
advertisement
ऊस शेतीतून होणार बक्कळ कमाई! एकरी 125 टन उत्पन्न, शेतकऱ्यानं सांगितला यशाचा फॉर्म्युला, Video
भाजीपाला लागवडीच्या दृष्टीने हिवाळा हा सर्वाधिक फायदेशीर हंगाम मानला जातो. कोबी, फ्लॉवर, गाजर, मुळा, पालक, बटाटा, कांदा, टोमॅटो, मेथी आणि धन्या यांसारख्या भाज्यांची लागवड या काळात मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. थंड हवामानामुळे या भाज्यांना उत्तम चव, रंग आणि गुणवत्ता मिळते. शेतकरी स्थानिक बाजारात तसेच शहरांमध्ये या भाज्या थेट विक्रीसाठी पाठवून चांगला नफा कमवू शकतात.
फळबाग पिकांच्या बाबतीतही हिवाळा महत्त्वाचा ठरतो. या काळात संत्रा, मोसंबी, द्राक्षे, स्ट्रॉबेरी आणि पपई यांसारखी फळे भरघोस उत्पादन देतात. काही प्रगत शेतकरी ग्रीनहाऊस तंत्रज्ञानाचा वापर करून हिवाळ्यातही स्ट्रॉबेरी, टोमॅटो किंवा मिरचीसारखी व्यावसायिक पिके घेतात. नियंत्रित तापमान आणि योग्य सिंचन पद्धतींमुळे या पिकांमधून वर्षभर उत्पन्न मिळू शकते.
एकंदरीत पाहता, हिवाळा हा शेतीसाठी सुवर्णकाळ ठरतो. योग्य जमिनीची निवड, वेळेवर पेरणी आणि सिंचनाचे नियोजन यामुळे या हंगामात उत्पादकता वाढवता येते. हिवाळ्यातील पिके केवळ शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थैर्य देत नाहीत, तर देशाच्या अन्नसुरक्षेलाही हातभार लावतात. त्यामुळे या हंगामात शेतकऱ्यांनी आपल्या शेतीसाठी योग्य आणि फायदेशीर पिकांची निवड करून अधिक उत्पन्न मिळवावे.