पायलट-एअर होस्टेसवर असतात 'ही' बंधनं, चुकूनही एखादी चूक झालीच तर भोगावे लागतात मोठे परिणाम!

सामान्य माणसाला अनेकदा एअरलाईन पायलट आणि फ्लाइट अटेंडंटबद्दल उत्सुकता असते. ते जणू दुसऱ्याच जगातले आहेत असं वाटतं. ते नेहमी उडत असतात. किती सुंदर आयुष्य! पण तुम्हाला माहीत आहे का, काही गोष्टी अशा आहेत ज्या फ्लाइट अटेंडंट आणि पायलट चुकूनही करू शकत नाहीत. या गोष्टी त्यांच्या दैनंदिन दिनचर्येतून वगळलेल्या आहेत. त्या काय आहेत?

विमानात किंवा इतर वेळी अनेक लोकांना विमानाशी संबंधित विविध माहिती जाणून घेण्याची आवड असते. आजचा रिपोर्ट अशाच काही गोष्टींबद्दल आहे, ज्या पायलट आणि एअर होस्टेससाठी पूर्णपणे निषिद्ध आहेत.

पायलटची मुख्य जबाबदारी विमान सुरक्षितपणे त्याच्या गंतव्यस्थानी पोहोचवण्याची असते. विमान चालवण्याव्यतिरिक्त ते हवामानावर लक्ष ठेवतात, नेव्हिगेशन करतात, संवाद साधतात आणि आपत्कालीन परिस्थिती हाताळतात. पायलट होण्यासाठी किमान 12 वी उत्तीर्ण होणं आणि त्यानंतर मान्यताप्राप्त फ्लाइंग स्कूलमधून सीपीएल (Commercial Pilot License) घेणं आवश्यक आहे. यासोबतच मानसिक आणि शारीरिक तंदुरुस्ती चाचणी पास करावी लागते. पायलट्सचे कामाचे तास निश्चित नसतात. आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे असल्यास त्यांच्या शिफ्ट्स सलग 10-14 तासांपर्यंत काम असू शकतात.

त्यानंतर नियमांनुसार विश्रांतीसाठी वेळ दिला जातो. डोळ्यांच्या समस्या? चष्माही चालतो! होय, अनेकांना वाटतं की पायलट होण्यासाठी 6/6 दृष्टी असणं आवश्यक आहे. खरं तर, डोळ्यांच्या काही मर्यादित समस्या असल्या तरी, जर त्या सुधारता येत असतील तर पायलट होता येतं. पायलट कॉकपीटमध्ये खातात-पितात, पण... दोन्ही पायलटना सारखं अन्न दिलं जात नाही. जेणेकरून जर अन्नात काही अडचण आली तर एकाच वेळी दोघेही आजारी पडू नयेत.

विमानात चढल्यावर तुमच्या चेहऱ्यावर येणारं गोड हास्य केवळ सौजन्य नसतं, तर आत्मविश्वास आणि प्रशिक्षणाचं ते प्रतिबिंब असतं. फ्लाइट अटेंडंटचं काम फक्त जेवण देणं नसतं. आपत्कालीन परिस्थितीत प्रवाशांचे प्राण वाचवणं ही त्यांची जबाबदारी असते. साधारणपणे, 10-12 उत्तीर्ण झाल्यावर मान्यताप्राप्त संस्थेतून प्रशिक्षण घ्यावं लागतं. इंग्रजीचं ज्ञान अनिवार्य आहे, दुसऱ्या भाषेचं ज्ञान असेल तर तो अतिरिक्त फायदा असतो. बहुतेक एअरलाईन्स 18 ते 27 वर्षांच्या दरम्यानच्या उमेदवारांची निवड करतात.

उंची साधारणपणे 155 सेमी (मुलींसाठी) किंवा त्याहून अधिक असते. प्रवास ही चैनीची गोष्ट नाही! जरी हे आकर्षक वाटत असलं तरी, त्यांच्या कामात दीर्घकाळ उभं राहणं, टाइम झोनमध्ये प्रवास करणं आणि कधीकधी लांब शिफ्ट्समध्ये काम करणं यांचा समावेश असतो. हॉटेलमध्ये राहणं म्हणजे सुट्टी नसते! सुरक्षितता प्रशिक्षण आवश्यक! प्रत्येक फ्लाइट अटेंडंटला सीपीआर (CPR), आग विझवणं, आपत्कालीन लँडिंग आणि बाहेर काढण्याचं सविस्तर प्रशिक्षण घ्यावं लागतं.

आता तुम्हाला पायलट आणि एअर होस्टेसच्या आयुष्यातील मर्यादांबद्दल सांगतो. जर तुम्ही कधी विमानातून प्रवास केला असेल, तर तुम्हाला विमानाच्या आत एक हलका सुवास जाणवला असेल. पण तुम्ही कधी हे लक्षात घेतलं आहे का की, जेव्हा एखादा पायलट किंवा एअर होस्टेस तुमच्या बाजूने जातो, तेव्हा त्यांना कोणत्याही परफ्यूमचा वास येत नाही?

तुम्हाला वाटेल की हा एअर होस्टेसचा परफ्यूम आहे! पण तुम्हाला माहीत आहे का की, पायलट आणि एअर होस्टेसना परफ्यूमचा एक थेंबही लावण्याची परवानगी नसते? डीजीसीए (DGCA) च्या नियमांनुसार, जर पायलट किंवा क्रू मेंबर कोणतंही औषध घेत असेल, तर त्यांना उड्डाण करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा लागतो.

खरं तर, पायलट आणि एअर होस्टेसना उड्डाणादरम्यान परफ्यूम वापरण्याची सक्त मनाई आहे, कारण परफ्यूमचा तीव्र वास पायलटना विचलित करू शकतो, ज्यामुळे उड्डाणाच्या सुरक्षिततेवर परिणाम होऊ शकतो. याव्यतिरिक्त, बहुतेक परफ्यूममध्ये अल्कोहोल असतं. पायलटना प्रत्येक उड्डाणापूर्वी ब्रेथलायझर चाचणी करावी लागते. जर कोणताही परफ्यूम किंवा अल्कोहोल असलेलं उत्पादन या चाचणीत अडथळा निर्माण करत असेल, तर संबंधित पायलटला तात्पुरतं निलंबित केलं जाऊ शकतं.

त्यामुळे केवळ परफ्यूमच नाही, तर पायलट आणि क्रू मेंबर उड्डाणादरम्यान सॅनिटायझर, माउथवॉश, टूथपेस्ट किंवा कोणतंही अल्कोहोल असलेलं उत्पादन वापरू शकत नाहीत. इतकंच नाही, विमानात बसलेले अनेक प्रवासी परफ्यूममुळे ऍलर्जिक असू शकतात. जास्त वास त्यांना श्वास घेण्यास त्रास किंवा अस्वस्थता निर्माण करू शकतो. म्हणूनच ही खबरदारी घेतली जाते.