Tips and Tricks : हळूहळू घर खाऊन टाकते ही कीड… पेस्ट कंट्रोल नाही, 'या' देशी उपायांनी वाळवीला घरातून करा टाटा-बायबाय

आपल्या घरात जर एखाद्या न दिसणाऱ्या शत्रूचा प्रवेश झाला, तर तो थोड्याच काळात भिंतींपासून फर्निचरपर्यंत सर्व काही संपवू शकतो आणि तो शत्रू म्हणजे वाळवी ज्याला काही लोक दीमक असं देखील म्हणतात. हे हे दिसायला छोटे असतात, पण यांची फौज एकदा घरात आली की शांतपणे सर्व काही पोखरते. भिंती, कपाटं, सोफा, पलंग, कपडे, अगदी बिछान्यापर्यंत हे पोहोचतात. त्यांचा प्रसार इतक्या वेगाने होतो की कधी घराचं रूप बदलून जातं, ते कळतही नाही.

वाळवी ही पर्यावरणासाठी उपयुक्त असले तरी घरात ते संकट बनतात. जंगलात ते मृत झाडं आणि लाकडाचं विघटन करून जमिनीत पोषक तत्वं परत पाठवतात, पण घरात आले की तीच सवय विध्वंसात बदलतं. त्यामुळे घर आणि फर्निचरचं रक्षण करण्यासाठी योग्य देखभाल गरजेची आहे.

साधारणपणे वाळवी उष्ण आणि दमट वातावरणात झपाट्याने वाढतात. मात्र, थंडीच्या दिवसातही त्यांचं अस्तित्व कमी होत नाही. एकदा घरात शिरले की ते सहज जात नाहीत. त्यांच्या अंड्यांमुळे आणि पिल्लांमुळे ते आणखी पसरत जातात.

क्लेम्सन विद्यापीठातील कीटकशास्त्र तज्ज्ञ डॉ. एरिक बेन्सन (Ph.D.) म्हणतात, “आपण बागेत एखादं झाड निरोगी दिसतं असं समजतो, पण आतून ते कीटकांनी पोखरलेलं असतं. तसंच वाळवीचं नुकसानही बाहेरून दिसत नाही, जोपर्यंत वस्तू पूर्णतः नष्ट होत नाहीत.”

वाळवी घरात कशी राहते?वाळवी प्रामुख्याने अंधाऱ्या जागी राहतात म्हणजेच दरवाजे, खिडक्या, फर्निचर किंवा भिंतींच्या आतल्या बाजूस. ते बाहेरून काहीच चिन्ह दाखवत नाहीत, पण लाकडाच्या आतील भागावर आक्रमण करून हळूहळू सगळं पोखरतात. हे कीटक भिंतींमधील चिखलाच्या बारीक नळ्यांमधून (mud tubes) प्रवास करतात. या नळ्या त्यांच्या घरट्यांना आणि अन्नाच्या जागांना जोडतात. त्यामुळे घरात कुठेही अशा चिखलाच्या रेषा दिसल्या, तर ते धोक्याचं चिन्ह असतं.

वाळवी कशी ओळखाल?फर्निचरवर बारीक चिखलाच्या नळ्या दिसणे. लाकडावर टकटक केल्यास पोकळ आवाज येणे. दरवाजे किंवा खिडक्यांजवळ पंख पडलेले दिसणे दीमक जोडपं बनवण्याआधी पंख गाळतात. भिंती किंवा कपाटांजवळ बारीक धुळीचा कचरा दिसणे. यापैकी कोणतीही खूण दिसली, तर त्वरित तपासणी करणे आवश्यक आहे.

वाळवीचा प्रसार थांबवण्यासाठी उपायफर्निचरची नियमित स्वच्छता करा. लाकूड स्वच्छ ठेवल्यास त्यात ओलावा कमी राहतो आणि वाळवीची वाढ थांबते. लाकूड बाहेरून ठीक दिसत असलं तरी आतल्या बाजूला तडे किंवा पोकळपणा असू शकतो. वाळवीला ओलावा खूप आवडते. त्यामुळे घरात पाणी साचणार नाही याची खात्री करा.

नाल्यांची आणि ड्रेनेजची स्वच्छता ठेवा. कारण पाण्याच्या पाईपमधून ओलसरपणा वाढल्यास लाकूड कुजतं आणि वाळवीना अनुकूल वातावरण मिळतं.

नैसर्गिक आणि घरगुती उपाय 1. संत्र्याचं तेल (Orange Oil): संत्र्याच्या तेलात डी-लिमोनीन (D-Limonene) असतं, जे वाळवीसाठी घातक असतं. प्रभावित भागावर हलक्या हाताने लावा; काही वेळात परिणाम दिसेल.

2. विनेगर (Vinegar):एक स्प्रे बाटलीत थोडं पाणी आणि विनेगर मिसळा आणि लाकडाच्या पृष्ठभागावर फवारणी करा. हे नैसर्गिक कीटकनाशक आहे.

3. बोरेक्स पावडर:एक चमचा बोरेक्स 260 मिली गरम पाण्यात मिसळा आणि त्याचा स्प्रे करा. मात्र, हे करताना हातमोजे वापरा.

4. ऊन (Sunlight):वाळवी लागलेल्या वस्तूंना कमीत कमी 3 दिवस उन्हात ठेवा. तीव्र ऊन वाळवीना मारून टाकतं. म्हणूनच ऊन हे वाळवीचं शत्रू आहे असं म्हणतात.

वाळवी एकदा घरात पसरली की त्यांना नष्ट करणं कठीण असतं. त्यामुळे त्यांचा प्रसार होण्यापूर्वीच प्रतिबंधक उपाय करणं हाच सर्वोत्तम मार्ग आहे. फर्निचरची योग्य काळजी, ओलावा नियंत्रण आणि वेळेवर स्वच्छता या तिन्ही गोष्टी पाळल्या, तर तुमचं घर वाळवीपासून सुरक्षित राहील.