शिवलिंग हे भगवान शिवाच्या निराकार रूपाचे प्रतीक आहे. ते मानवाद्वारे बनवले जाते किंवा कधीकधी एखाद्या ठिकाणी स्वतः प्रकट होते. याची मंदिरांमध्ये स्थापना करून दररोज पूजा केली जाते. याउलट, ज्योतिर्लिंग म्हणजे ती स्थळे जिथे भगवान शिव स्वतः अग्नी किंवा प्रकाशाच्या रूपात प्रकट झाले होते. ही विशेष स्थळे मानली जातात आणि येथील दर्शन अत्यंत पवित्र समजले जाते.
advertisement
काय आहे ज्योतिर्लिंग?
'ज्योतिर्लिंग' याचा अर्थ 'ते स्थान जिथे शिवाने स्वतःला प्रकाशाच्या रूपात प्रकट केले'. 'ज्योती' म्हणजे प्रकाश आणि 'लिंग' म्हणजे चिन्ह किंवा प्रतीक. ही स्थळे शिवाचे दिव्य अवतार स्थळे मानली जातात. यांचा उल्लेख प्राचीन ग्रंथांमध्ये आढळतो आणि त्यांची पूजा करण्याची पद्धतही विशेष आहे. भारतात एकूण 12 प्रमुख ज्योतिर्लिंग आहेत...
- सोमनाथ (गुजरात)
- मल्लिकार्जुन (आंध्र प्रदेश)
- महाकालेश्वर (उज्जैन)
- ओंकारेश्वर (मध्य प्रदेश)
- केदारनाथ (उत्तराखंड)
- भीमाशंकर (महाराष्ट्र)
- काशी विश्वनाथ (उत्तर प्रदेश)
- त्र्यंबकेश्वर (महाराष्ट्र)
- वैद्यनाथ (झारखंड)
- नागेश्वर (गुजरात)
- रामेश्वरम (तामिळनाडू)
- घृष्णेश्वर (महाराष्ट्र)
शिवलिंगाचे प्रकार : शिवलिंगाची अनेक रूपांमध्ये पूजा केली जाते आणि त्याचे अनेक प्रकार आहेत...
- अंडाकृती शिवलिंग - जे सामान्य मंदिरांमध्ये दिसते आणि मानवनिर्मित असते.
- पारद शिवलिंग - पाऱ्यापासून बनलेले, जे घरात पूजेसाठीही ठेवले जाते.
- स्वयंभू शिवलिंग - जे एखाद्या ठिकाणी स्वतः प्रकट होते.
- देव शिवलिंग - जे देवतांनी स्थापित केले होते.
- असुर शिवलिंग - जे असुरांनी स्थापित केलेले शिवलिंग आहे.
- पौराणिक शिवलिंग - ज्यांचा उल्लेख जुन्या कथांमध्ये आहे.
- मनुष्य शिवलिंग - जे सामान्य माणसांनी माती, दगड, धातू इत्यादींपासून बनवलेले शिवलिंग आहे.
शिवलिंगाच्या पूजेमध्ये पाणी, दूध, बेलपत्र, धोत्रा आणि पांढरी फुले अर्पण केली जातात. जर नियमित पूजा केली जात असेल तर ते घरातही ठेवता येते.
हे ही वाचा : Devshayani Ekadashi 2025: 6 जुलैला करा हे खास उपाय, लक्ष्मी होईल प्रसन्न अन् वैवाहिक जीवनातील अडचणी होतील दूर!
हे ही वाचा : Shravan 2025: श्रावणात दही का खाऊ नये? 'ही' आहेत त्यामागील धार्मिक अन् वैज्ञानिक कारणं!