Shravan 2025: श्रावणात दही का खाऊ नये? 'ही' आहेत त्यामागील धार्मिक अन् वैज्ञानिक कारणं!

लोकल 18 शी बोलताना पंडित शुभम तिवारी यांनी सांगितले की, धार्मिक दृष्टिकोनातून, श्रावण महिन्यात भगवान शंकराला दूध, पाणी आणि बेलपत्र अर्पण केल्याने विशेष पुण्य मिळते, अशी श्रद्धा आहे. पण या काळात दही खाणे वर्जित मानले जाते. शिवपुराण आणि इतर ग्रंथांमध्ये सांगितले आहे की, या महिन्यात शरीर सात्विक आणि शुद्ध ठेवावे, जेणेकरून उपवास, साधना आणि पूजेचे पूर्ण फळ मिळू शकेल. धार्मिकदृष्ट्या असेही मानले जाते की, श्रावणात तामसी भोजन, आंबट किंवा पचायला जड पदार्थ खाल्ल्याने मानसिक आणि आध्यात्मिक शुद्धतेमध्ये अडथळा येतो. दह्यामध्ये आंबटपणा (ऍसिडिटी) असते, ज्यामुळे तामसी गुण वाढतात. त्यामुळे या काळात ते खाण्यास मनाई केली जाते.

कायमकल्प हर्बल क्लिनिकचे डॉ. राजकुमार यांच्या म्हणण्यानुसार, आयुर्वेदानुसार पावसाळ्यात वात दोष वाढतो आणि आपली पचनसंस्था (पोट) कमजोर होते. श्रावणात वातावरणातील आर्द्रतेमुळे (दमटपणामुळे) शरीरातील अग्नी (पचनशक्ती) मंद होते, ज्यामुळे अन्न पचायला त्रास होतो. दही हे जड, आंबट आणि कफ वाढवणारे असते. ते खाल्ल्याने अपचन, गॅस, सूज, सर्दी आणि खोकला यांसारख्या समस्या वाढू शकतात. दही आणि बेसनापासून बनवलेली कढी देखील या काळात हानिकारक मानली जाते. यामुळे वात दोष वाढू शकतो, ज्यामुळे सांधेदुखी, आळस आणि त्वचेशी संबंधित समस्या निर्माण होतात.

डॉ. राजकुमार यांच्या मते, विज्ञान देखील या गोष्टीला पाठिंबा देते. पावसाळ्यात वातावरणात बॅक्टेरिया (जिवाणू) आणि व्हायरस (विषाणू) यांची संख्या जास्त असते. अशा वेळी दूध आणि दह्यासारखे पदार्थ लवकर खराब होऊ शकतात आणि त्यात हानिकारक सूक्ष्मजंतू वाढू शकतात. जास्त आर्द्रता आणि कमी तापमानामुळे दही लवकर खराब होते. ते खाल्ल्याने अन्न विषबाधा किंवा पोटाचे आजार होऊ शकतात. विशेषतः ज्यांची पचनशक्ती आधीच कमजोर आहे अशा लोकांवर कढीसारखे पदार्थ पचनसंस्थेवर जास्त परिणाम करतात.