तुमच्यातही दिसताहेत 'ही' ७ लक्षणे? तर समजून जा 'मेंटल प्राॅब्लेम' आहे; लगेच भेटा डाॅक्टरांना, अन्यथा...

WHO (जागतिक आरोग्य संघटना) च्या २०२२ च्या अहवालानुसार, जगात दर ८ व्यक्तींपैकी १ व्यक्ती कोणत्या ना कोणत्या मानसिक समस्येशी झुंजत आहे. तज्ज्ञांचे मत आहे की, जर आपण सुरुवातीलाच काही लक्षणांना (symptoms) ओळखले, तर त्यावर उपचार करणे सोपे होते.

१. मूड खूप काळ खराब राहणे (सतत उदासी): याचे पहिले लक्षण म्हणजे आपला मूड खूप काळासाठी खराब राहतो. उदा. सतत उदासी (persistent sadness), आनंदी न वाटणे किंवा उदासीनता (depression) दर्शवणारी कोणतीही गोष्ट. जर ही स्थिती दोन दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकली, तर आपण डॉक्टरांशी संपर्क साधला पाहिजे.

२. जास्त चिंता आणि भीती: जर एखादी व्यक्ती प्रत्येक छोट्या गोष्टीवर घाबरू (panic) लागली, सतत बेचैन (constantly restless) राहिली आणि भीती तिच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम करू लागली, तर ते चिंता विकाराचे (anxiety disorder) लक्षण आहे.

३. झोप आणि भूकेत बदल: मानसिक आरोग्याच्या समस्येचे सर्वात सामान्य सुरुवातीचे लक्षण म्हणजे झोपेची समस्या (trouble sleeping). यामध्ये ती व्यक्ती जास्त झोपलेली असते किंवा तिला झोप लागतच नाही. अशीच स्थिती तिच्या खाण्यापिण्याच्या बाबतीतही दिसून येते, एकतर खूप भूक लागते किंवा अजिबात लागत नाही.

४. सामाजिक जीवनापासून दूर राहणे: मानसिक समस्यांदरम्यान लोक स्वतःपासून, मित्र आणि कुटुंबापासून दूर राहू लागतात. म्हणजेच, जर त्या व्यक्तीला एकटे (alone) राहायला जास्त आवडत असेल, तर ती एक मानसिक समस्या असू शकते.

५. लक्ष आणि स्मरणशक्ती कमी होणे: मानसिक समस्यांचा एकाग्रता (concentrate) आणि निर्णय घेण्याच्या क्षमतेवर थेट परिणाम होतो. वारंवार विसरणे (Frequent forgetfulness) आणि गोंधळल्यासारखे (feeling confused) वाटणे ही सामान्य लक्षणे आहेत.

६. राग आणि चिडचिडेपणात वाढ: जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला राग (angry) आणि चिडचिडेपणा (irritable) जाणवू लागतो, तेव्हा त्याने समजून घेतले पाहिजे की तो कोणत्यातरी मानसिक समस्येचा सामना करत आहे. अचानक राग येणे, चिडचिडेपणा आणि मूड बदलणे (mood swings) ही सामान्य लक्षणे आहेत.

७. आत्महत्या किंवा स्वतःला इजा करण्याचे विचार (Red Flag): मेयो क्लिनिकच्या (Mayo Clinic) अहवालानुसार, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला वारंवार असे वाटते की, "जगण्याचा काही अर्थ नाही" किंवा "मी स्वतःला इजा करेन", तेव्हा अशा व्यक्तीला कोणत्याही परिस्थितीत त्वरित वैद्यकीय मदतीची (immediate medical help) गरज आहे, कारण ही खूप धोकादायक पातळी (dangerous level) असू शकते.