Explainer : घरी किती रोख रक्कम ठेवता येते? यासंबंधी कायदा काय सांगतो?
- Published by:Arjun Nalavade
Last Updated:
आयकर कायद्यांनुसार, व्यक्ती घरी कितीही रोख रक्कम ठेवू शकते, परंतु ती अधिकृत उत्पन्नातून मिळालेली असावी. अनिर्दिष्ट रोख रक्कम आढळल्यास 137% दंड होऊ शकतो. ₹20 लाखांपेक्षा जास्त रोख जमा केल्यास...
दिल्ली उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश यशवंत वर्मा यांच्या निवासस्थानी सापडलेल्या हिशेब नसलेल्या रोख रकमेची घटना अलीकडेच चर्चेत आली आहे. या घटनेनंतर न्यायाधीश यशवंत वर्मा यांच्याकडून काम काढून घेण्यात आले. नंतर समोर आलेल्या व्हिडिओमध्ये, 14 मार्च रोजी झालेल्या आगीच्या घटनेनंतर त्यांच्या निवासस्थानातून जळालेल्या नोटांचे बंडल सापडले. भारताचे मुख्य न्यायाधीश संजीव खन्ना यांनी रोख रक्कम जप्त केल्याच्या आरोपांची चौकशी करण्यासाठी वरिष्ठ न्यायाधीशांची तीन सदस्यीय समिती स्थापन केली आहे.
या घटनेनंतर, तुमच्या मनात प्रश्न निर्माण झाला असेल की, एखादी व्यक्ती कायदेशीररित्या घरी किती रोख रक्कम ठेवू शकते? देशाचा आयकर कायदा याबद्दल काय सांगतो?
घरात कितीही रक्कम ठेवू शकता
फायनान्शियल एक्सप्रेसनुसार, एखादी व्यक्ती घरी किती रक्कम ठेवू शकते, यावर कोणतेही बंधन नाही. जोपर्यंत ती कायदेशीर स्रोतातून कमावलेली आहे आणि तुम्ही ती तुमच्या आयकर रिटर्नमध्ये घोषित केली आहे, हे सिद्ध करू शकता, तोपर्यंत तुम्ही कितीही रक्कम ठेवू शकता. जर तुम्ही हे सिद्ध करू शकत नसाल की पैसे कायदेशीर नाहीत, तर तुम्हाला कठोर दंड भरावा लागू शकतो. खरं तर, आयकर अधिकारी केवळ पैसे जप्त करणार नाहीत, तर तुमच्यावर 137 टक्क्यांपर्यंत दंड देखील लावू शकतात. रिपब्लिक टीव्हीनुसार, तज्ञ योग्य कागदपत्रे - ज्यात पावत्या, पैसे काढण्याची स्लिप आणि व्यवहारांच्या नोंदी - ठेवण्याचा सल्ला देतात, तसेच रोख व्यवहारा टाळण्याचा सल्ला देतात.
advertisement
किती रक्कम जमा करता येते?
News18 English नुसार, कोणतीही व्यक्ती कर्ज किंवा ठेव म्हणून 20,000 रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम घेऊ शकत नाही. स्थावर मालमत्तेच्या हस्तांतरणाबाबतही हेच सत्य आहे. तुम्ही तुमच्या खात्यात 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम जमा किंवा काढल्यास, तुम्हाला तुमचा पॅन क्रमांक द्यावा लागेल. जर एखाद्या व्यक्तीने एका वर्षात 20 लाख रुपये रोख जमा केले, तर त्याला पॅन आणि आधार दोन्ही द्यावे लागतील. 30 लाखांपेक्षा जास्त रोख रकमेत मालमत्ता खरेदी किंवा विक्री केल्यास अधिकाऱ्यांचे लक्ष वेधले जाऊ शकते. क्रेडिट कार्ड धारकाने एका वेळी क्रेडिट किंवा डेबिट कार्डवरून 1 लाख रुपयांपेक्षा जास्त खर्च केल्यास, त्या व्यक्तीला प्रश्न विचारले जाऊ शकतात.
advertisement
तज्ञ काय म्हणतात?
Taxmann चे उपाध्यक्ष सीए नवीन वाधवा यांनी फायनान्शियल एक्सप्रेसला सांगितले, "एखादी व्यक्ती घरी किती रोख रक्कम ठेवू शकते, हे आयकर कायदा स्पष्ट करत नाही. कायदेशीर स्रोतांकडून मिळालेली आणि त्याच्या आर्थिक नोंदींमध्ये योग्यरित्या नोंदवलेली वाजवी रक्कम एखादी व्यक्ती ठेवू शकते. हे नमूद करणे महत्त्वाचे आहे की, आयकर कायद्यात स्पष्ट न केलेल्या उत्पन्नाला संबोधित करण्यासाठी स्पष्ट तरतुदी आहेत, ज्या कलम 68 ते 69B मध्ये नमूद केल्या आहेत. एखाद्या व्यक्तीकडे मोठ्या प्रमाणात रोख रक्कम असल्यास, कर अधिकारी पैशाच्या स्रोताची चौकशी सुरू करू शकतात, ज्यासाठी त्या व्यक्तीकडून तपशीलवार स्पष्टीकरण आवश्यक असेल." वाधवा म्हणाले, "अशा पैशांचे स्वरूप आणि स्त्रोत याबद्दल समाधानकारक स्पष्टीकरण न दिल्यास, हे पैसे घोषित न केलेले उत्पन्न म्हणून करपात्र असू शकतात. अशा परिस्थितीत, घोषित न केलेल्या उत्पन्नावर 78 टक्के दराने कर लागू शकतो, तसेच दंड देखील भरावा लागू शकतो."
advertisement
2 लाखांपेक्षा जास्त रोख रक्कम घेणे चुकीचे
कर आणि गुंतवणूक तज्ञ बलवंत जैन यांनी फायनान्शियल एक्सप्रेसला सांगितले, "जर तुम्ही व्यवसाय करत असाल, तर तो ठेवलेल्या रोख पुस्तकाशी जुळला पाहिजे. व्यवसाय न करणाऱ्या लोकांनाही अशा रोख रकमेचा स्रोत स्पष्ट करण्यास सांगितले जाऊ शकते. बँक किंवा इतर स्रोतांकडून मिळालेल्या रोख रकमेच्या पावत्या, ज्यात तुम्हाला मिळालेल्या भेटवस्तूंचा समावेश आहे, ती कायदेशीर आहे हे सिद्ध करण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. तुम्ही भेटवस्तू किंवा मालमत्ता व्यवहारातून रोख रक्कम मिळाल्याचा दावा केल्यास, कृपया लक्षात ठेवा की, कर कायदे भेटवस्तू किंवा मालमत्ता व्यवहारासाठी 2 लाखांपेक्षा जास्त रक्कम स्वीकारण्यास मनाई करतात. असे करण्यात अयशस्वी झाल्यास, आयकर विभागाकडून तितकाच दंड आकारला जाऊ शकतो."
advertisement
हे ही वाचा : निसर्गाचा चमत्कार! सरडा नव्हे, तर 'हा' आहे डोंगर जो दिवसभरात बदलतो अनेक रंग! त्यामागचं रहस्य काय?
Location :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
March 25, 2025 4:33 PM IST


